Het Bulgarian Helsinki Committee (BHC) stelt in een rapport dat kinderen in Bulgarije, tegen de regels in en vaak op willekeurige basis, voor langere tijd van hun vrijheid worden beroofd. Dit is een ernstige schending van het internationale mensenrecht, waaronder het Verdrag inzake de rechten van het kind, dat stelt dat het ontnemen van vrijheid alleen als laatste toevluchtsmiddel en zo kort mogelijk mag worden toegepast.
In het rapport komt daarnaast naar voren dat kinderen wier vrijheid is ontnomen, eerder blootstaan aan misbruik, geweld, acute sociale discriminatie en de ontzegging van hun burger- politieke, economische, sociale en culturele rechten.
Het rapport is het resultaat van twee jaar werk en maakt onderdeel uit van het grootschalige project ‘‘Kinderen wier vrijheid is ontnomen in Centraal- en Oost-Europa: Tussen erfenis en hervormingen’’. Vijf organisaties uit Bulgarije, Hongarije, Roemenië en Polen hebben deelgenomen aan het project. In het rapport wordt een systematisch overzicht gegeven van de mensenrechtensituatie in gesloten instellingen waar kinderen van hun vrijheid worden beroofd.
‘‘De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat kinderen vaak op onwetmatige en willekeurige wijze van hun vrijheid worden beroofd, zonder dat hier noodzaak toe is, zonder dat evenredigheidsprincipes worden toegepast en in plaats van het opleggen van een tijdige strafrechtelijke sanctie. Zo wordt in de wet op de bestrijding van jeugdcriminaliteit niet duidelijk beschreven wat asociaal gedrag behelst, en dit leidt vaak tot onwetmatige vrijheidsberoving’’, legt de voorzitter van het BHC, Krassmir Kanev, uit.
Tijdens bezoeken aan instellingen voor kinderen in Bulgarije constateerde het BHC nog andere ernstige problemen:
- Er is sprake van een enorm aantal gevallen van geweld en misbruik van kinderen in detentie. ‘‘Kinderen zijn terughoudend om melding te maken van een slechte behandeling omdat zij bang zijn voor vergelding en er niet op vertrouwen dat het systeem effectief zal opereren’’, zegt Zhenya Ivanova, een onderzoeker voor het monitoring- en onderzoeksprogramma van het BHC.
- Kinderen uit kwetsbare groepen – etnische minderheden (Roma), arme kinderen en kinderen met speciale behoeften – zijn oververtegenwoordigd in gesloten instellingen.
- Meisjes die worden erkend als slachtoffers van seksueel geweld en uitbuiting worden in instellingen geplaatst, in plaats van terecht te komen bij gespecialiseerde zorg.
- Kinderen wier vrijheid is ontnomen, worden in sommige gevallen in onaanvaardbare ruimten geplaatst, zonder of met onvoldoende ventilatie, licht, verwarming, warm water, sanitaire voorzieningen, e.d. Deze instellingen zijn ongeschikt voor kinderen met beperkingen.
- Sommige instellingen voor kinderen bieden geen enkele vorm van onderwijs aan.
- Kinderen hebben beperkt contact met hun ouders en familieleden omdat bezoeken en vakanties schaars zijn. Daarnaast staat een gebrek aan privacy bij telefoongesprekken en het ontvangen en versturen van post en pakjes de kwaliteit van het contact in de weg.
- Kinderen die de wet hebben overtreden worden formeel gezien door de wet op de kinderbescherming niet beschouwd als kinderen die gevaar lopen, ook al zijn het vaak slachtoffers van geweld of misbruik en lopen zij grotere kans vroegtijdige schoolverlaters te worden. Er wordt niet gehandeld in het belang van het kind en er is geen maatschappelijke dienstverlening om de oorzaken van hun gedrag aan te pakken.
- Kinderen worden in sociale zorginstellingen geplaatst zonder rekening te houden met hun gezondheidstoestand en de mogelijkheid van de betreffende instellingen om hen gepaste medische en psychologische zorg te verlenen.
- Terwijl in het stappenplan voor de uitvoering van de hervorming van het jeugdstrafrecht gewag wordt gemaakt van instellingen voor criminele jongeren, zoals sociaalpedagogische kostscholen en tuchtscholen, wordt er niet gesproken over de hervorming van penitentiaire instellingen. Daarom is de aanpak van het stappenplan niet alomvattend en overkoepelend, maar eerder versnipperd.