VIA IURIS to jedna z najstarszych organizacji społeczeństwa obywatelskiego na Słowacji. Pierwotnym celem organizacji, założonej w 1993 roku pod nazwą Centre for Environmental Public Advocacy (z ang. Centrum Wspierania Lokalnego Aktywizmu), było wspieranie szerokiego wachlarza inicjatyw i organizacji obywatelskich, które walczyły o sprawiedliwość i dawały obywatelom możliwość udziału w procesach decyzyjnych państwa oraz w kluczowych sprawach interesu publicznego na poziomie lokalnym.
Od momentu powstania w 1993 roku VIA IURIS stara się uczynić ze Słowacji kraj, w którym ludzie nie są bezsilni wobec osób u władzy i w którym, w myśl przepisów prawa, wszyscy jesteśmy równi. W ramach swojej misji VIA IURIS promuje praworządność, wspiera społeczeństwo obywatelskie i broni praw obywatelskich. Organizacja wykorzystuje prawo jako narzędzie sprawiedliwości, dostarcza rozwiązania systemowe i promuje równe stosowanie prawa w ramach wyżej wymienionych programów.
Jesteśmy fachową organizacją prawną. Posługujemy się narzędziami, zarówno prawnymi, jak i tymi służącymi do prowadzenia kampanii, które pozwalają na wzmocnienie interesu publicznego. Pracujący w organizacji specjaliści przygotowują i promują zmiany w ustawodawstwie, opracowują analizy oraz zapewniają konsultacje i reprezentację w sporach strategicznych. Organizują także konferencje prawnicze i przedstawiają szerokiej publiczności swoje przemyślenia i pomysły.
Organizacja opiera się na następujących wartościach:
VIA IURIS jest organizacją zawodową.
VIA IURIS jest organizacją strategiczną zdolną do reagowania na bieżące wyzwania. Wyznaczamy sobie cele w ramach tematów, którymi się zajmujemy i używamy narzędzi serwisowych, rzeczniczych i analitycznych, aby je osiągnąć.
VIA IURIS to organizacja nie odwołująca się do żadnej ideologii, której fundamentem jest poszanowanie pluralizmu opinii. Wszystkich nas łączą dwie podstawowe wartości, które chronimy poprzez nasze działania – demokracja i praworządność. Staramy się postępować zgodnie z nimi. Organizacja realizuje projekty w trzech obszarach programowych, z których każdy jest prowadzony przez specjalistę ds. danego tematu:
Obywatele: VIA IURIS promuje efektywny udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji i kształtowaniu polityki. Obywatele muszą mieć możliwość efektywnego uczestnictwa w procedurach wydawania zezwoleń, które mają wpływ na ich życie. Powinni mieć także dostęp do informacji oraz do wymiaru sprawiedliwości w sprawach interesu publicznego, dotyczących np. ochrony środowiska i odpowiedzialności instytucji państwowych i gmin. VIA IURIS wspiera i udziela pomocy osobom, które są zagrożone z uwagi na obronę interesu publicznego.
Społeczeństwo obywatelskie: Autentyczne społeczeństwo obywatelskie, stanowiące jedną z podstaw naszej wolności i demokracji, jest zagrożone przez pozasystemowe propozycje legislacyjne, populistyczne wypowiedzi polityków i kampanie dezinformacyjne prowadzone przez media promujące teorie spiskowe. VIA IURIS poddaje społeczeństwo obywatelskie analizie i chroni środowisko legislacyjne, tak aby obywatele Słowacji teraz i w przyszłości mieli prawo do swobodnego wyrażania siebie i zrzeszania się, aktywnego uczestnictwa i sprawowania kontroli nad zarządzaniem sprawami publicznymi.
Praworządność: VIA IURIS promuje systemowe środki mające na celu wzmocnienie niezależności i odpowiedzialności kluczowych instytucji rządów prawa (sądów, prokuratury itp.) oraz ich ochronę przed wpływami politycznymi. Instytucje te są fundamentalnymi elementami demokracji i są kluczowe dla zapewnienia równości wobec prawa i jego egzekwowania. Powinny gwarantować, aby wybrani urzędnicy sprawowali władzę publiczną zgodnie z interesem publicznym, a nie prywatnym interesem oligarchów. Muszą zagwarantować, by wszyscy, nawet politycy, zostali pociągnięci do odpowiedzialności w przypadku przekroczenia granic prawa.
Te trzy podstawowe programy są ze sobą powiązane, ponieważ stan praworządności wpływa na zdolność obywateli do korzystania z przysługujących im praw człowieka i obywatela, a także zapewnia swobodę rozwoju zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego. Ponadto autentyczne społeczeństwo obywatelskie, jako podstawa wolności i demokracji, jest zbudowane na pewnych siebie i „wykwalifikowanych” obywatelach, którzy są w stanie bronić swoich praw i interesów.
VIA IURIS jest członkiem europejskiej sieci Justice & Environment, Slovak Fundraising Centre, Environmental Law Alliance Worldwide oraz nowym członkiem stowarzyszonym CIVICUS. Ponadto organizacja jest jednym z członków-założycieli koalicji słowackich organizacji społeczeństwa obywatelskiego – The Voice of Civic Organisation.
Strona internetowa: https://viaiuris.sk/
Facebook: https://www.facebook.com/viaiuris