Czym jest organizacja pozarządowa?
Organizacja pozarządowa to grupa, która działa niezależnie od jakiegokolwiek rządu. Termin ten został ukuty przez Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ) w 1945 roku w celu rozróżnienia między organami rządowymi a organizacjami prywatnymi i jest stosunkowo nowoczesny. Organizacje pozarządowe są zazwyczaj tworzone przez prywatnych obywateli, którzy mają określone cele i wykorzystują swoją platformę do działań rzeczniczych w sektorze non-profit. Grupa Banku Światowego opisuje organizacje pozarządowe jako „organizacje prywatne, które prowadzą działalność na rzecz łagodzenia cierpienia, promowania interesów ubogich, ochrony środowiska, świadczenia podstawowych usług społecznych lub podejmowania działań na rzecz rozwoju społeczności”. Organizacje pozarządowe obejmują szeroki zakres struktur: istnieją duże i małe grupy, niektóre działają lokalnie lub na całym świecie, niektóre skupiają się wyłącznie na jednej kwestii, podczas gdy inne zajmują się przeróżnymi tematami. W ciągu ostatniej dekady liczba organizacji pozarządowych i ich wpływy w różnych sektorach gwałtownie wzrosły. Grupy te pracują teraz nie tylko na poziomie podstawowym, ale również jako doradcy rządów, agencji międzynarodowych, a nawet ONZ.
Jaka jest różnica między organizacją pozarządową a organizacją non-profit?
Chociaż terminologia ta jest często mieszana i używana zamiennie, organizacje pozarządowe i organizacje non-profit (NPO) mają różne charakterystyki i sposoby działania. Podczas gdy organizacja pozarządowa odnosi się do grupy zorganizowanej w celu działania niezależnie od rządu, organizacja non-profit to grupa lub organizacja utworzona w celu innym niż generowanie zysku. Jak wspomnieliśmy, organizacja pozarządowa działa bez nadzoru, udziału lub reprezentacji ze strony rządu i może działać na poziomie lokalnym, krajowym lub międzynarodowym. Organizacja non-profit na ogół stara się pozyskać fundusze w celu dostarczenia towarów lub usług społeczeństwu, ale żaden dochód organizacji nie jest rozdzielany między jej członków lub dyrektorów. Organizacje non-profit koncentrują się na konkretnej sprawie lub problemach, działają na skalę lokalną lub krajową i są zorganizowane zgodnie z prawem krajowym. Mogą przybierać różne formy – w tym kościoła, szkoły publicznej, publicznej organizacji charytatywnej, publicznej kliniki i szpitala, organizacji politycznej, stowarzyszenia pomocy prawnej, organizacji wolontariatu, związku zawodowego, stowarzyszenia zawodowego, instytutu badawczego i muzeum – ale mają zdolność do realizacji wyłącznie celów dozwolonych ustawą. Porównując te dwie organizacje, ważne jest, aby wiedzieć, że wiele organizacji pozarządowych to również organizacje non-profit; jednak tylko niektóre organizacje non-profit to organizacje pozarządowe. Organizacja non-profit może zostać zaklasyfikowana jako organizacja pozarządowa, gdy działa ponad granicami kraju. Obie organizacje mają wiele podobieństw we wspieraniu celów społecznych, przy czym głównym wyróżnikiem jest zakres pracy = zdolność organizacji pozarządowych do działania na arenie międzynarodowej, podczas gdy organizacje non-profit działają na poziomie lokalnym lub krajowym.
Jaka jest rola organizacji pozarządowych w społeczeństwie obywatelskim?
Organizacje pozarządowe są kluczowymi aktorami społeczeństwa obywatelskiego i odgrywają coraz ważniejszą rolę w promowaniu zmian społecznych. Praca organizacji pozarządowych może obejmować między innymi kwestie społeczne, polityczne, środowiskowe i związane z prawami człowieka. Organizacje pozarządowe rozwijają i prowadzą grupy społecznościowe w celu poprawy i utrzymania infrastruktury, wspierania start-upów i prac innowacyjnych, służą jako łączniki między rządem a ogółem społeczeństwa w celu ułatwienia komunikacji, zapewniają szkolenia i praktyczną pomoc w celu lepszego rozwiązywania projektów i problemów społeczności, przyczyniają się do badań i ewaluacji podejmowanych projektów oraz działają jako rzecznicy prasowi oraz na rzecz grup zmarginalizowanych lub w inny sposób niereprezentowanych. Ich praca pomaga rozwijać i ulepszać społeczności, zachęcać obywateli do udziału społecznego i zwracać większą uwagę na kwestie lokalne i globalne. Jednak, jak ilustruje dokument Liberties’s Civic Space Policy Paper 2022, organizacje pozarządowe często działają we wrogim środowisku, ponieważ spotykają się z rosnącymi atakami ze strony rządów i korporacji, które chcą stłumić ich głosy krytyki. Agresywne strategie uciszania NGO-sów obejmują kampanie oszczerstw mające na celu ich zdyskredytowanie, pozwy SLAPP, restrykcyjne przepisy, politycznie stronnicze finansowanie i wykluczenie z konsultacji społecznych. Zamiast tworzyć sprzyjające warunki, rządy w Europie celowo zmniejszają przestrzeń obywatelską i podważają kontrolę i równowagę organizacji pozarządowych.
Jakie obowiązki mają organizacje pozarządowe?
Aby zapewnić powodzenie swoich celów i zadań, organizacje pozarządowe powinny przestrzegać pewnych podstawowych zasad i wartości. Biorąc pod uwagę rolę organizacji pozarządowych we wszystkich obszarach rozwoju, szczególnie ważne jest, aby organizacje pozarządowe działały w sposób przejrzysty i odpowiadały za swoje działania. Zapewnienie, że członkowie, udziałowcy i beneficjenci przedsięwzięć organizacji pozarządowych są w pełni świadomi finansowania, działań i celów organizacji, zwiększa wiarygodność wśród wszystkich zaangażowanych stron i przyczynia się do sukcesu organizacji pozarządowej.
- Przejrzystość: Organizacja pozarządowa powinna otwarcie informować o działaniach i projektach, w których uczestniczy i organizuje. Ta przejrzystość obejmuje informacje o tym, skąd otrzymuje finansowanie, jak działa wewnętrznie i kogo wspiera. Informacje powinny być łatwo dostępne i możliwe do uzyskania przez zainteresowane strony.
- Odpowiedzialność: Organizacja pozarządowa i osoby w niej pracujące mają obowiązek rozliczania się z różnych działań, finansów, polityk i innych przedsięwzięć.
Organizacja Liberties publikuje roczny raport przedstawiający nasze działania, postępy w realizacji naszych celów i przestrzegania naszych wartości.
Jakie są rodzaje organizacji pozarządowych?
Istnieje wiele sposobów klasyfikacji i kategoryzacji różnych typów organizacji pozarządowych. Typologia Banku Światowego dzieli organizacje pozarządowe na dwie kategorie: organizacje pozarządowe prowadzące działalność operacyjną i te zajmujące się rzecznictwem. Organizacje pozarządowe prowadzące działalność operacyjną mają na celu opracowywanie i wdrażanie projektów rozwojowych; mogą mieć charakter krajowy, międzynarodowy, a nawet społecznościowy. Organizacje pozarządowe zajmujące się rzecznictwem mają na celu promowanie konkretnej sprawy poprzez podnoszenie świadomości i wiedzy w drodze podejmowania różnych działań. Organizacje pozarządowe można również sklasyfikować według działań i prac, w które się angażują. Oto kilka przykładów:
- NGDO lub pozarządowa organizacja rozwoju: organizacja pozarządowa zajmująca się wyłącznie kwestiami rozwojowymi, taka jak Oxfam International.
- INGO lub międzynarodowa organizacja pozarządowa: organizacja pozarządowa zarejestrowana w jednym kraju, ale działająca i prowadząca działalność w dwóch lub więcej krajach, taka jak Amnesty International lub my, Civil Liberties Union for Europe.
- QUANGO lub quasi-autonomiczna organizacja pozarządowa: organizacja pozarządowa finansowana przez podatników, ale niekontrolowana bezpośrednio przez rząd centralny, taka jak Narodowe Centrum Dzieci Zaginionych i Wykorzystywanych. Mogą świadczyć usługi publiczne, udzielać porad lub regulować pewne zachowania.
- ENGO lub organizacja pozarządowa zajmująca się ochroną środowiska: organizacje pozarządowe mogą odegrać kluczową rolę w prowadzeniu badań, ułatwianiu opracowywania polityki, budowaniu zdolności instytucjonalnych i pomaganiu ludziom prowadzić bardziej zrównoważony styl życia. Przykładami są Greenpeace i World Wildlife Fund.
- DONGO lub organizacja pozarządowa zorganizowana przez darczyńców: organizacja pozarządowa powołana przez agencję darczyńców w celu prowadzenia określonych działań; działania są zwykle ograniczone do określonego kraju.
- BINGO lub przyjazna biznesowi międzynarodowa organizacja pozarządowa lub duża międzynarodowa organizacja pozarządowa: organizacja pozarządowa powołana przez firmy lub grupy branżowe w celu reprezentowania ich wspólnych interesów na innych forach lub w interakcji z innymi interesariuszami, takie jak Globalna Koalicja Klimatyczna.
- CBO lub organizacja społeczna: organizacja pozarządowa, która zwykle ogranicza się do określonej społeczności, w której została założona, na przykład The American Legion. Służy zaspokojeniu potrzeb konkretnej społeczności.
Jak finansowane są organizacje pozarządowe?
Organizacje pozarządowe są finansowane z różnych źródeł, w tym przez darczyńców indywidualnych, prywatne organizacje charytatywne, fundacje, korporacje i rządy. Pomoc może pochodzić od rządów w formie pomocy dwustronnej lub wielostronnej — jedno z największych źródeł finansowania organizacji pozarządowych. Przykłady obejmują pomoc od grup takich jak Organizacja Narodów Zjednoczonych czy Bank Światowy. Pomoc od indywidualnych darczyńców/prywatnych organizacji charytatywnych/fundacji/korporacji to także główne źródło finansowania organizacji pozarządowych i może być bardzo przydatne dla mniejszych lub lokalnych organizacji pozarządowych. Finansowanie przybiera różne formy. Ogólne dotacje operacyjne, które są coraz trudniejsze do uzyskania, przeznaczone są na pokrycie ogólnych wydatków i wspieranie misji organizacji, natomiast finansowanie projektowe ogranicza się do kosztów związanych z konkretnym projektem. Rządy również ogłaszają otwarte konkursy grantowe, a UE ma w tym swój wkład, jednak te dofinansowania są coraz rzadsze. Finansowanie może również pochodzić z darowizn, pochodzących zazwyczaj od osób fizycznych lub grup nieformalnych. Niezależnie od źródła, fundusze przekazywane przez darczyńców mają kluczowe znaczenie dla funkcjonowania organizacji pozarządowych i pozwalają na kontynuację pracy organizacji pozarządowych.
Liberties stosuje etyczne podejście do pozyskiwania funduszy, co oznacza, że przestrzegamy nie tylko krajowych i międzynarodowych przepisów i regulacji, ale także standardów etycznych zgodnie z naszą niedawno przyjętą polityką etycznego pozyskiwania funduszy. Opieramy się na indywidualnych darowiznach, dzięki którym stajemy się silniejsi, głośniejsi i podejmujemy bardziej zróżnicowane działania. Na naszej stronie internetowej możesz przekazać darowiznę w łatwy i bezpieczny sposób.
Inne materiały:
Społeczeństwo obywatelskie pomaga nam wszystkim, ale potrzebuje też naszej ochrony
Czym jest wolność zgromadzeń i jak wygląda sytuacja w Europie?
Zdjęcia:
Javier Garcia/Unsplash