Raport analizuje przypadki rasizmu i ksenofobii, do których doszło między 15 marca a 2 maja podczas stanu alarmowego w Hiszpanii, który został wprowadzony w związku z pandemią koronawirusa.

Dochodzenie obejmuje ponad 70 incydentów rasistowskich i instytucjonalnych praktyk dyskryminacyjnych, z których 45% dotyczy naruszeń dotykających określonej grupy osób. Regionami o największej liczbie skarg są: Madryt (40%), Katalonia (21%) oraz Kraj Basków (8%). Największą liczby naruszeń odnotowano wobec osób czarnoskórych i/lub potomków Afroamerykanów (32%), arabskich muzułmanów (30%), Romów (25%) i Latynoamerykanów (8%).

Stosowanie profilowania rasowego

W związku ze wzmożoną obecnością policji pojawiło się wiele skarg dotyczących stosowania profilowania rasowego. Dane zebrane przez SOS Racismo Madrid ujawniły 13 przypadków profilowania rasowego zastosowanego przez policję wobec osób, które między 15 marca a 7 kwietnia wyszły z domu w celu zrobienia zakupów. Osoby, które zostały poddane takiej kontroli jeszcze bardziej się odizolowały i unikały wychodzenia z domu, co uniemożliwiło im zaopatrzenie się w podstawowe produkty. W związku z tym najwyższy czas, żeby uznać praktykę profilowania rasowego za nielegalną i zacząć stosować formularze zatrzymań, w których znajdą się obiektywne dane empiryczne, w tym pochodzenie etniczne i narodowość osoby zatrzymanej.

Brutalność policji

Około 70% respondentów ankiety internetowej zgłosiło, że zanim padli ofiarą brutalności policji zostali zatrzymani na podstawie profilowania rasowego. Wykryto również liczne przypadki brutalnego zachowania funkcjonariuszy policji wobec osób z chorobami lub zaburzeniami psychicznymi. Jedna z takich sytuacji, o której mówiono w mediach, miała miejsce w Bilbao. Ertzaintza (baskijska policja) brutalnie aresztowała cierpiącego na zaburzenia psychiczne młodego mężczyznę z Afryki Północnej, który robił zakupy. To samo spotkało jego matkę, która podbiegła, żeby wyjaśnić funkcjonariuszom stan zdrowia swojego syna. Wszelkie nadużycia muszą zostać bezzwłocznie wyjaśnione. W tym celu należy wzmocnić gwarancje i mechanizmy składania skarg poprzez stworzenie niezależnego mechanizmu monitorowania i rozliczalności dla wszystkich organów ścigania.

Praca opiekuńcza i domowa

Około 600 tys. osób wykonuje prace opiekuńczą i domową, a zdecydowana większość z tych osób to kobiety imigrantki. Około 30% pracowników domowych nie ma umowy o pracę, przez co znajduje się w nieuregulowanej sytuacji administracyjnej. Według organizacji Servicio Doméstico Activo (SEDOAC), kobiety te są bardziej narażone na zatrzymanie i karę grzywny, ponieważ nie mogą uzyskać dokumentu potwierdzającego potrzebę pójścia do i powrotu z miejsca pracy. Przyjęte nadzwyczajne środki społeczno-ekonomiczne stawiają kobiety imigrantki w bardzo trudnej sytuacji. Rząd Hiszpanii powinien ratyfikować Konwencję nr 189 Międzynarodowej Organizacji Pracy w sprawie pracowników domowych, aby promować skuteczną ochronę ich praw.

Sprzedawcy uliczni

Według Unii sprzedawców ulicznych w Madrycie, ogromna większość sprzedawców ulicznych znajduje się w nieuregulowanej sytuacji administracyjnej, a wielu z nich twierdzi, że podczas blokady nie wyszli, żeby prowadzić dozwoloną działalność w obawie przed policyjną przemocą i profilowaniem rasowym. Co więcej warunki życia takich osób uległy pogorszeniu ze względu na fakt, że wiele z nich mieszka w przeludnionych mieszkaniach o niższym standardzie. Część z tych osób była nękana przez właścicieli nieruchomości, kiedy z powodu braku dochodów nie była w stanie zapłacić czynszu.

Sezonowi pracownicy rolni

Migranci pracujący na polach rolnych często robią to w warunkach wyzysku i bez zabezpieczenia społecznego. Wielu z nich mieszka w kartonowych i plastikowych barakach. Delegacja Huelva z Andaluzyjskiego Stowarzyszenia Praw Człowieka podkreśliła, że nie jest możliwe, aby te grupy osób przestrzegały obowiązujących środków sanitarnych, ponieważ nie mają nawet dostępu do środków czyszczących, śmietników lub odpowiednich warunków mieszkaniowych, w których mogłyby się leczyć lub odizolować w razie zarażenia. Bez środków kontroli i monitorowania przestrzegania praw pracowniczych warunki, w których pracują migranci są nieludzkie. Brakuje również środków zapobiegających rozprzestrzenianiu się wirusa.

Ofiary przemytu w celach wykorzystania seksualnego

Organizacje społeczeństwa obywatelskiego zwróciły uwagę, że od czasu zatwierdzenia stanu alarmowego ofiary wykorzystywania seksualnego mają większe trudności w dostępie do usług medycznych i cierpią z powodu większej przemocy. Ponadto kilka organizacji pozarządowych zgłosiło, że z tego powodu wiele z tych osób zostało zmuszonych do kontynuowania pracy z wysokim ryzykiem zakażenia wirusem. Mimo że delegacja rządowa przeciwko przemocy ze względu na płeć zatwierdziła plan awaryjny przeciwko przemocy ze względu na płeć, który obejmował ofiary handlu ludźmi, wykorzystywania seksualnego i kobiety w kontekście prostytucji, środek nie uznaje problemu handlu ofiarami ani nie oferuje tej grupie kompleksowego systemu ochrony. Jeśli ofiara jest obcokrajowcem i znajduje się w nieuregulowanej sytuacji administracyjnej, nadal jest narażona na wydalenie z Hiszpanii.

Mowa nienawiści

Od początku pandemii nasiliły się rasistowskie fake newsy i nawoływania do nienawiści wobec osób pochodzenia azjatyckiego. Rada ds. Przeciwdziałania Dyskryminacji Rasowej lub Etnicznej donosi także, że za pośrednictwem mediów społecznościowych i wiadomości błyskawicznie rozpowszechniła się mowa nienawiści wobec Romów. Rada podkreśla problem stygmatyzującego traktowania pochodzenia i rozprzestrzeniania się koronawirusa lub rzekomych naruszeń kwarantanny ze strony niektórych mediów, które nawiązują do pochodzenia etnicznego zaangażowanych osób. Przestępstwa z nienawiści muszą zostać bezzwłocznie wyjaśnione.

Zawieszenie procedur administracyjnych, policyjnych i sądowych dla rezydentów zagranicznych

Zarówno zamknięcie urzędów administracji publicznej, jak i zawieszenie międzynarodowych procedur ochronnych oraz minimalny wymiar pracy służb wymiaru sprawiedliwości, bez zapewnienia alternatywy dla spraw wymagających szczególnej uwagi, doprowadziły do przypadków bezradności i braku dostępu do pewnych praw, w szczególności prawa do azylu. Ponadto zamknięcie administracji rejestrującej pobyt migrantów w gminach, w których mieszkają, miał wpływ na dostęp do praw ekonomicznych i socjalnych migrantów znajdujących się w nieuregulowanej sytuacji administracyjnej. Sytuacja administracyjna migrantów w Hiszpanii musi zostać uregulowana, należy zagwarantować im pełne prawa i umożliwić dostęp do opieki zdrowotnej i godnych warunków mieszkaniowych na równych warunkach.

Osoby ubiegające się o azyl i uchodźcy

Różne organizacje potępiły fakt, że w stanie alarmowym podstawowe prawa uchodźców i osób ubiegających się o ochronę międzynarodową zostały ograniczone ze względu na zdrowie publiczne. Organizacja pozarządowa Coordinadora de Barrios skrytykowała warunki, w jakich 55 osób przebywało w mieście Melilla, do którego przyjechały w celu ubiegania się o azyl. Migranci zostali zakwaterowani przez rząd regionalny w namiotach bez izolacji termicznej i systemów klimatyzacji. Nie zapewniono im niezbędnych warunków bezpieczeństwa ani odpowiednich warunków sanitarnych. Tunezyjskie forum organizacji pozarządowych ds. praw gospodarczych i społecznych poinformowało, że 1650 osób od miesięcy mieszka w centrum tymczasowego pobytu imigrantów (CETI) w Melilli, które może pomieścić maksymalnie 782 osoby. Wśród nich są osoby ubiegające się o azyl, kobiety w ciąży, nieletni oraz osoby chore i o szczególnych potrzebach.

Pełny raport ze wszystkimi zaleceniami można przeczytać tutaj. To właściwy czas, aby odbudować bardziej integracyjne społeczeństwo, które będzie silniejsze, bardziej troskliwe i egalitarne.