Czym są swobody obywatelskie?
Swobody obywatelskie to prawa, które obowiązują, jeśli rząd nie ingeruje arbitralnie w strefę wolności obywatela. W prawdziwie wolnym społeczeństwie ludzie mogą mówić, pisać, posiadać, identyfikować się i głosować, jak im się podoba i zawierać związki małżeńskie jakie im się podobają, bez ingerencji rządu. Aby zagwarantować te swobody, przynajmniej w teorii, rząd i jego agencje muszą jedynie unikać ograniczania tych wolności. Do wspierania tych swobód nie są wymagane żadne dodatkowe wysiłki, o ile rząd nie wkracza w prywatne życie swoich obywateli. Ta grupa swobód różni się od praw obywatelskich, czyli obszarów, w których rząd aktywnie działa na rzecz promowania wartości demokratycznych i równego traktowania.
Jakie są swobody obywatelskie?
Wiele wolności, z których korzystamy na co dzień, należy do kategorii swobód obywatelskich. W Europie nasze wolności obywatelskie są zapisane w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Za każdym razem, gdy zamieszczamy kontrowersyjną opinię w mediach społecznościowych lub wypowiadamy się przeciwko działaniom naszego rządu, korzystamy z jednej z najważniejszych wolności: wolności słowa. Inną istotną wolnością, którą demokracje zachodnie często przyrzekają swoim obywatelom, jest prawo do prywatności, które zapewnia brak ingerencji w sprawy osobiste, takie jak wgląd w wiadomości, rozmowy telefoniczne i e-maile. Ta wolność dotyczy także przestrzeni naszego domu, ponieważ rządy często nie mogą koordynować bezpodstawnych przeszukań bez wyraźnego uzasadnienia. Wolność zgromadzeń gwarantuje możliwość wypowiadania się w towarzystwie innych w celu okazania swojego poparcia współobywatelom lub prawodawcom.
Przykłady swobód obywatelskich
Każda jurysdykcja uznaje swój własny, unikalny zestaw swobód obywatelskich, chociaż często się one pokrywają. Swobody obywatelskie mogą obejmować takie wolności, jak prawo do zachowania milczenia podczas policyjnego dochodzenia, prawo do rzetelnego procesu sądowego, prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do głosowania. Każda próba ograniczenia tych wolności przez rząd powinna być uznana za postępowanie niedemokratycze, a zatem niezgodne z prawem. Jedną ze swobód, która mocno się wyróżnia, jest prawo do zawarcia małżeństwa, które jest notorycznie utrudniane osobom LGBT+ na całym świecie. Chociaż jest to uważane przez wielu za niezbywalną wolność obywatelską, istnieje wiele krajów w Europie, w których małżeństwa osób tej samej płci są nadal zakazane. Szczególnie Europa Wschodnia, nawet państwa członkowskie UE, ma fatalne poparcie dla małżeństw osób tej samej płci. Węgry i Polska, dwa kraje, w których jest to konstytucyjnie zakazane, mają wskaźniki poparcia oscylujące wokół 30%. Kraje te przyjęły inne przepisy anty-LGBT+, takie jak zakaz adopcji, które zostały potępione przez Unię Europejską. Kraje, które nie zezwalają na małżeństwa osób tej samej płci, są nieustannie pod ostrzałem organizacji praw człowieka i międzynarodowych instytucji.
Jaka jest różnica między wolnościami obywatelskimi a prawami obywatelskimi?
Zrozumienie zobowiązań rządu wobec obywateli, przynajmniej przez pryzmat zachodniej demokracji liberalnej, wymaga oddzielenia wolności obywatelskich od praw obywatelskich. Jak wspomniano wcześniej, te pierwsze chronią obywateli przed tyranią państwa, gwarantując określone prawa. Z drugiej strony prawa obywatelskie zazwyczaj chronią ludzi przed nierównym traktowaniem w określonych środowiskach, takich jak szkoły, zakłady pracy, obiekty użyteczności publicznej itp. Zakładają, że ludzie mają prawo do sprawiedliwego traktowania, tak samo jak ich sąsiedzi, i posiadają prawo do niebycia dyskryminowanym. Na przykład prawo do równych szans ma na celu ochronę ludzi przed dyskryminacją w miejscu pracy.
Czynniki, które mogą być wykorzystane jako podstawa dyskryminacji, są zróżnicowane, jak np. dochód, status zatrudnienia, wykształcenie, przeszłość kryminalna, rasa, płeć i orientacja seksualna. Dyskryminacja ze strony państwa może często występować w sposób niejasny lub pośredni, co sprawia, że praca dziennikarzy i działaczy na rzecz praw obywatelskich, którzy ujawniają te nierówności, jest niezwykle ważna. Demokratyczne ustawodawstwo często istnieje po to, żeby chronić możliwość korzystania przez ludzi ze swobód społecznych niezależnie od dzielących ich różnic, ale niesprawiedliwe traktowanie jest nadal powszechne.
Należy podkreślić, że wolności obywatelskie mogą również nakładać na rządy pozytywne obowiązki. Na przykład, mimo że podstawowym obowiązkiem rządów jest „nie ingerować”, gdy ludzie korzystając ze swojej wolności zgromadzeń chcą protestować przeciwko polityce państwa, władze dysponują również przepisami zapewniającymi protestującym bezpieczeństwo.
Jaka jest rola swobód obywatelskich we współczesnym społeczeństwie?
Współczesne społeczeństwa są zależne od swobód obywatelskich, które równoważą ograniczenia, jakie państwo może nałożyć na swoich obywateli. Swobody osobiste są niezbędne, aby wolność istniała w granicach świata rządzonego przez władze. Bez swobód obywatelskich demokracja nie może istnieć ani wspierać równości i indywidualnego rozkwitu. Te wolności pozwalają nam bezpiecznie wyrażać kontrowersyjne idee, prowadzić prywatne życie i podejmować inne ważne dla siebie decyzje. Obok organizacji społecznych, takich jak dziennikarze i eksperci prawni, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, takie jak Liberties, odgrywają zasadniczą rolę w promowaniu swobód obywatelskich i ich ochronie poprzez dokumentowanie stanu swobód obywatelskich w różnych krajach.
Dlaczego wolności obywatelskie są ważne? Jak możemy je promować?
Praca aktywistów polega na wydobyciu na światło dzienne przypadków naruszeń swobód obywatelskich, tak aby decydenci mogli uzyskać wgląd w to, czy rządy przestrzegają zasad nieingerencji w wolności obywatelskie i aby zrozumieć, jakie kroki są potrzebne, aby zapewnić nienaruszanie swobód obywatelskich. Unia Europejska współpracuje z takimi organizacjami w nadziei na podniesienie standardów swobód obywatelskich w całym bloku. W szczególności Europa Wschodnia jest często krytykowana przez Unię za niektóre z jej polityk, które wykraczają poza zaangażowanie państwa w prywatne życie obywateli, np. zawieszanie prawa do strajku lub protestu na Węgrzech lub nękanie działaczy proaborcyjnych w Polsce. Bycie aktywnym politycznie i wspieranie organizacji praw obywatelskich może promować poprawę swobód obywatelskich i ujawniać pomijane obszary polityki, a oba te warunki są niezbędne dla sukcesu nowoczesnej demokracji.
Inne materiały na ten temat:
Czym są prawa obywatelskie: definicja, początki, ruchy obywatelskie, obecna sytuacja
Czym jest wolność zgromadzeń: definicja, znaczenie, ograniczenia