Organizacja Liberties właśnie opublikowała analizę porównawczą, w której przygląda się propozycji Komisji w sprawie programu "Prawa i Wartości" oraz Europejskiemu Instrumentowi Wartości (EVI) zaproponowanemu przez Parlament Europejski i organizacje społeczeństwa obywatelskiego. Autor dokumentu sprawdza również, czy propozycja Komisji oznacza odejście od istniejących programów finansowania ''Prawa, równość i obywatelstwo'' (REC) i Europa dla Obywateli (EfC).
Propozycja Komisji zapewnia kontynuację istniejących programów finansowania, które traktują organizacje pozarządowe jako podwykonawców, pomagających Komisji we wdrażaniu prawa i polityki UE. W związku z tym nie zawiera żadnego elementu przewidzianego w EVI, który wspierałby utworzenie zdrowego i zrównoważonego sektora organizacji pozarządowych służącego do promocji i ochrony wartości określonych w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej. Biorąc pod uwagę wzrost populistycznego autorytaryzmu, Komisja może odrzucać w ten sposób ostatnią szansę na utworzenie takiego sektora, w czasach kiedy postępowe rządy nadal stanowią większość w UE. Poprzez podejmowanie działań prowadzących do budowy oddolnego wsparcia dla demokracji, praworządności i praw podstawowych, EVI pomógłby powstrzymać rozkwit skrajnej prawicy.
Chcesz dowiedzieć się więcej na temat Europejskiego Instrumentu Wartości? Kliknij tutaj.
Główne wnioski wynikające z raportu:
- Zakres przedmiotowy EVI obejmowałby działania, które wspierają i chronią europejskie i międzynarodowe standardy prawne gwarantujące pluralistyczną demokrację, praworządność i prawa podstawowe. Propozycja Komisji ma zdecydowanie węższy zakres. Jako kontynuacja programów REC i Efc, popozycja ogranicza wsparcie na rzecz promocji określonych elementów prawa i polityki UE oraz działań na szczeblu unijnym lub transnarodowym.
- Działania wspierane przez EVI obejmowałyby rzecznictwo, działania strażnicze, monitorowanie i składanie sprawozdań międzynarodowym organom nadzorczym, prowadzenie sporów sądowych, społeczną mobilizację i edukację publiczną. EVI pomógłby w budowaniu zdolności sektora pozarządowego do skuteczniejszego komunikowania się z opinią publiczną. Propozycja Komisji nie obejmuje tych punktów i w znacznym stopniu wspiera te same działania, co programy REC i EfC.
- EVI zapewniłby dostęp do funduszy operacyjnych organizacjom pozarządowym działającym na poziomie krajowym i obywatelskim, w oparciu o bardziej elastyczną interpretację rozporządzenia finansowego UE. Usunąłby bariery dla organizacji pozarządowych działających na poziomie lokalnym, takie jak wymogi w zakresie kwalifikowalności wydatków i współfinansowania, a także zmniejszyłby obciążenia sprawozdawcze. Można to osiągnąć poprzez wykorzystanie instytucji pośredniczących, które rozdzielałyby fundusze dla mniejszych organizacji pozarządowych. Propozycja Komisji nie uwzględnia elastycznej interpretacji rozporządzenia finansowego, które do tej pory interpretowano dość wąsko, wykluczając w ten sposób organizacje działające na poziomie lokalnym.
- Beneficjentami EVI byłyby organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony i promocji wartości określonych w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej. Wielkość EVI odpowiadałaby wsparciu finansowemu udzielonemu przez UE organizacjom pozarządowym promującym te wartości w krajach trzecich, czyli około 2 mld euro na 7 lat. Zgodnie z propozycją Komisji fundusz ma dysponować budżetem w wysokości 641 mln euro i nie będzie przeznaczony wyłącznie na wspieranie organizacji pozarządowych, ale także wszystkich podmiotów prawnych (publicznych lub prywatnych) w państwach członkowskich oraz dużej liczby państw trzecich i organizacji międzynarodowych.
