Rzecznik generalna Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdziła w swojej niedawnej opinii, że orientacja seksualna nie może być traktowana jako schorzenie i wyłączne prawo do jej określenia należy do jednostki. Państwa członkowskie mogą badać wiarygodność takich twierdzeń, jednak nie wolno im wymagać od wnioskodawcy udowodnienia swojej orientacji za pomocą metod, które mogłyby naruszać jego prywatność lub godność osobistą, takich jak badania lekarskie czy szczegółowe informacje na temat ich przeszłości seksualnej.

Prawo do określenia swojej tożsamości

Opinia rzecznik dotyczy spraw trzech mężczyzn, którzy ubiegali się o azyl w Holandii. Złożone wnioski argumentowali tym, że z powodu swojej orientacji homoseksualnej mają uzasadnione podstawy, aby obawiać się prześladowania w swoich krajach pochodzenia. Wszystkie trzy wnioski zostały oddalone, gdyż władze wyraziły wątpliwość co do prawdziwości ich twierdzeń.

Holenderska rada stanu, podczas rozpoznawania odwołań, postanowiła zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem, czy prawo UE wyznacza państwom członkowskim granice w odniesieniu do weryfikacji wiarygodności twierdzeń osoby ubiegającej się o udzielenie azylu, które swoje wnioski opierają na deklarowanej orientacji seksualnej.

Rzecznik generalna Eleanor Sharpston w swojej opinii z 17 lipca 2014 roku wskazała, że homoseksualizm nie jest uznawany za schorzenie i każdy ma prawo do określenia swojej orientacji seksualnej, a autonomia osobista stanowi ważny element prawa do życia prywatnego chronionego na gruncie Karty Praw Podstawowych.

Wobec tego orientacja seksualna, jaką deklaruje osoba ubiegająca się o azyl, zawsze musi stanowić punkt wyjściowy każdej oceny. Mimo że państwa członkowskie zachowują prawo do weryfikacji tych deklaracji, to osobom ubiegającym się o azyl nie można stawiać wymogów, które urągałyby ich godności lub integralności osobistej.

Wiarygodność wnioskodawców

Poprzez zastosowanie metod poniżających oraz silnie ingerujących w prywatność, mogłoby dojść do naruszenia prawa do poszanowania integralności fizycznej i psychicznej oraz prawa do życia prywatnego osób ubiegających się o azyl. Wątpliwości budzi także wartość dowodowa takich metod w zakresie możliwości odróżnienia prawdziwych wnioskodawców od fałszywych. W opinii rzecznik generalnej, ponieważ definitywne ustalenie orientacji seksualnej danej osoby jest niemożliwe, służące temu praktyki nie powinny odgrywać roli w procesie oceny wniosków o udzielenie azylu.

Rozwiązaniem problemu, jakim jest ustalenie, czy danej osobie można przyznać status uchodźcy, powinno być odejście od metod silnie ingerujących w prywatność i skupienie się na kwestii wiarygodności wnioskodawcy, w szczególności rozważenie, czy argumentacja wnioskodawcy jest prawdopodobna i spójna. Ponadto, istotą postępowania w sprawie udzielenia azylu jest obustronne dążenie do wspólnego celu, dlatego ważne jest, aby urzędnik rozpatrujący wniosek miał możliwość obserwowania osoby ubiegającej się o azyl w czasie, gdy uzasadnia ona swój wniosek lub przynajmniej miał dostęp do pełnego sprawozdania zawierającego takie informacje.