Organizacja członkowska Liberties, Bułgarski Komitet Helsiński (BHC), potępiła bułgarską Agencję Bezpieczeństwa Narodowego (DANS) po tym, jak po raz drugi agencja odmówiła dostępu do informacji publicznej. W ten sposób DANS naruszyła decyzję Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA).

Sprawa rodzi kilka niepokojących pytań. Czy DANS stoi ponad prawem? W jaki sposób agencja odpowiedzialna za ochronę bezpieczeństwa narodowego może właściwie wypełniać swoje obowiązki, jeżeli narusza przepisy prawa krajowego? Co więcej, DANS całkowicie lekceważy ustanowiony system prawny.

Sprawa

W 2014 r. na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej, organizacja BHC poprosiła DANS o dostęp do informacji dotyczących: liczby wniosków złożonych do sądu przez dyrekcje terytorialne i niezależne jednostki terytorialne DANS w 2013 r. w sprawie użycia specjalnych środków wywiadowczych (SIM); liczby zatwierdzonych w 2013 r. przez sąd wniosków o użycie SIM; oraz liczby osób z DANS, które sąd upoważnił do korzystania ze specjalnych środków wywiadowczych w 2013 r.

Agencja odmówiła udzielenia tych informacji w oparciu o decyzję swojego przewodniczącego. Odmowę uzasadniono faktem, że informacje te zostały sklasyfikowane jako ściśle tajne. Ponadto agencja twierdziła, że rozpowszechnianie takich informacji jest zabronione na mocy ustawy o SIM.

DANS twierdzi, że takie informacje znajdują się na 25 pozycji Wykazu informacji sklasyfikowanych przez DANS jako ściśle tajne, a mianowicie, że są to: "Informacje używane w procesie koordynacji i w ramach wzajemnych relacji z władzą sądowniczą w związku z przeprowadzonymi działaniami operacyjnymi i śledczymi."

Zgodnie z bułgarskim ustawodawstwem informacje statystyczne, o które poprosiła organizacja, nie są tajne, ponieważ nie zawierają danych na temat poszczególnych spraw, nad którymi pracuje DANS. Jednocześnie ważne jest, aby bułgarskie społeczeństwo było informowane o ogólnej działalności agencji. Dwa kolejne wyroki Sądu Administracyjnego Miasta Sofii (ACCS) i NSA wydane pod koniec 2015 r. zobowiązały agencję do przekazania takich informacji. Jednak DANS odmówiła wykonania wyroku.

Wbrew interesom obywateli

Z uwagi na odmowę udzielenia informacji, organizacja BHC złożyła drugą skargę i ponownie wygrała sprawę. Agencja musi zdecydować, czy chce ponownie zlekceważyć opinię bułgarskiego sądu i jeszcze raz udowodnić, że nie przestrzega przepisów krajowych, które ma chronić.

"Niepokojące jest to, że agencja, która jest podporządkowana Radzie Ministrów i jest tworzona w celu ochrony bezpieczeństwa narodowego, nie przestrzega nie tylko prawa, ale także wyroków sądu. Postępując w ten sposób agencja działa wbrew interesom bułgarskich obywateli, których stawia w sytuacji niepewności prawnej. Państwo, w którym istnieje instytucja, która sądzi, że stoi ponad prawem, powinno poważnie przemyśleć i zmienić swoją politykę, tak aby przywrócić w kraju rządy prawa" – mówi Adela Kachaunova, prawniczka organizacji BHC.

Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) orzekł, że bułgarskie prawo nie zawiera wystarczających zabezpieczeń przeciw nadużyciom, które są nieodłącznym elementem każdego tajnego systemu nadzoru. W 2013 r., w celu wykonania orzeczenia ETPC, Bułgaria utworzyła krajowy urząd ds. kontroli specjalnych środków wykorzystywanych przez służby wywiadowcze. Jednak zaledwie kilka dni temu media poinformowały, że DANS odmówiła urzędnikom dostępu do dokumentów związanych z informacjami na temat korzystania z SIM.