"Antydemokratyczna ideologia"

Na początku grudnia bułgarski parlament przyjął w pierwszym czytaniu poprawki do kodeksu karnego. Osobom, które propagują radykalny islam lub inną ideologię i używają przekonań do celów politycznych, grozi kara od roku do pięciu lat pozbawienia wolności i grzywna w wysokości 5 tys. lew (2,5 tys. euro). Zmianę w prawie zaproponował nacjonalistyczny Front Patriotyczny (PF), jedna z trzech partii koalicji rządzącej.

Zgodnie z przyjętymi poprawkami, "propagowanie radykalnego islamu" to "wezwanie do dżihadu, utworzenia kalifatu, stosowania prawa szariatu i do nadrzędności tego prawa nad cywilnym ustawodawstwem, przymusowego narzucania religijnych zasad i norm, a także werbowanie zwolenników i gromadzenie środków finansowych na te cele".

Zgodnie z międzynarodowymi traktatami, Bułgaria ma obowiązek kryminalizacji określonych form publicznych wypowiedzi, a mianowicie tych, które nawołują do przemocy lub nienawiści lub mają na celu znieważenie pewnych grup ze względu na przynależność rasową, etniczną, religijną lub narodową; podżegają do ataków terrorystycznych lub innych aktów przemocy; promują idee rasowej wyższości lub nienawiści lub podżegają do dyskryminacji rasowej. Ponadto bułgarski kodeks karny przewiduje odpowiedzialność karną za zniesławienie, a także za formy wypowiedzi stanowiące podżeganie do przestępstwa, ujawniające tajemnice państwowe itp.

Nowa ustawa opiera się na części kodeksu karnego, która przewiduje karę do trzech lat więzienia za propagowanie "faszystowskiej lub innej antydemokratycznej ideologii". Przepis ten jest pozostałością po prawie karnym reżimu totalitarnego i stoi w sprzeczności z międzynarodowymi standardami ochrony wolności słowa, z powodu niejednoznaczności wyrażenia "antydemokratycznej ideologii". Może to stanowić całkowity zakaz "głoszenia" wszelkich form ideologii, bez względu na ich kontekst lub skutek.

Wyrażanie przekonań religijnych

W 2003 r. w sprawie Günde przeciwko Turcji Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) orzekł, że pokojowe propagowanie niedemokratycznej ideologii, związane z wyrażaniem przekonań religijnych, jest chronione na mocy art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Karanie takich form wypowiedzi w ramach nowej bułgarskiej ustawy narusza ten przepis.

W dzisiejszych czasach wiele doktryn religijnych głosi wyższość norm religijnych nad regułami państwa. Niektórzy nawet odrzucają prawa społeczeństwa demokratycznego w imię społeczeństwa, które opiera się na nakazach doktryny religijnej. Jeśli odbywa się to w sposób pokojowy, nie podżega do przemocy, kryminalizacja takiej formy ekspresji jest niedopuszczalna.

Niektóre poprawki wprowadzone wraz z nową ustawą budzą duże obawy. Jedna z nich kryminalizuje użycie "przekonań religijnych do celów politycznych" lub prowadzenie kampani na rzecz "zmiany istniejącego porządku konstytucyjnego i prawnego". W wielu sprawach wniesionych przeciwko Bułgarii, ETPCz zauważył niejednoznaczność tego stwierdzenia i zbyt duży zakres pojęcia "celów politycznych". W Bułgarii organy ścigania przyjęły tę koncepcję w niektórych przypadkach rejestracji partii politycznych i organizacji non-profit. Chociaż omawiany tekst jest całkowicie absurdalny, to niedociągnięcie to zostało uwzględnione w prawodawstwie. Oznacza to, że żadna wspólnota religijna w Bułgarii nie będzie w stanie doprowadzić do zmian w ustawodawstwie, nawet jeśli istnieją problemy z jej własnym statusem.

Proponowane zmiany są dyskryminujące i sprzeczne z prawem międzynarodowym. Mogą prowadzić do stygmatyzacji i dyskryminacji szerokiej grupy osób - muzułmanów, a także członków innych wspólnot religijnych - ze względu na wyznanie. Projekt ustawy nie został jeszcze poddany pod głosowanie w drugim czytaniu.