Czterdzieści jeden organizacji działających na rzecz praw więźniów - stowarzyszenia, związki i organizacje zawodowe wystosowały wspólną deklarację do ministrów spraw zagranicznych krajów członkowskich Rady Europy, apelując o zasadniczą zmianę tego, jak państwa te rozwiązują problemy powszechne w europejskich więzieniach. Inicjatywa ta, będąca pierwszą międzynarodową mobilizacją w tym obszarze, ma dwa cele: określenie na poziomie Rady Europy globalnej strategii mającej na celu ograniczenie stosowania kary pozbawienia wolności; oraz przyjęcie środków mających na celu wzmocnienie mechanizmów monitorowania, które zapewnią wykonanie i wdrożenie decyzji Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Formalny apel o te zasadnicze zmiany zostanie przedstawiony na konferencji zainteresowanych stron, która zorganizowana zostanie 27 i 27 marca w Brukseli przez belgijską prezydencję Komitetu Ministrów Rady Europy. Konferencja ma na celu przyspieszenie reform, które mają usunąć wszystkie strukturalne formy naruszeń praw człowieka, jakie można przypisać krajowym systemom więziennym.

Organizacje sygnatariusze apelu wezwały wszystkie państwa i organy Rady Europy do przyjęcia globalnej strategii, mającej na celu poprawę wykonywania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, usunięcie strukturalnych i systemowych braków i skrócenie długości odbywanych kar pozbawienia wolności. W związku z tym, organizacje z zadowoleniem odnotowały wysiłki poczynione w ramach skoordynowanej polityki organów Rady Europy w celu rozwiązania problemu przeludnienia. Podkreślają one jednak potrzebę szerszej inicjatywy w zakresie polityki i praktyk karnych, aby usunąć ten strukturalny problem.

Skuteczne monitorowanie

Co do uporczywej kwestii wyroków, które nie są wykonywane przez kraje członkowskie, organizacje nalegają, by problem ten nie był wykorzystywany jako powód osłabienia Trybunału lub ograniczenia prawa do skargi indywidualnej, co zdają się przewidywać pewne działania w ramach aktualnie przeprowadzanej reformy. W świetle kluczowej roli odgrywanej przez Trybunał w związku z ochroną praw więźniów, autorzy wspólnej deklaracji twierdzą, że rola ta i uprawnienia Trybunału powinny zostać zachowane.

Wysiłki muszą skupiać się na całościowej reformie tego, w jaki sposób monitorowane jest wykonywanie wyroków. Procedura monitorowania powinna być w pełni przejrzysta, a departament odpowiedzialny za nadzorowanie wykonywania wyroków w krajach członkowskich powinien otrzymać większe wsparcie w celu aktywnego egzekwowania i monitorowania reform wdrażanych w krajach, zamiast opierać się tylko na informacjach przesłanych przez same państwa lub organizacje pozarządowe.

Organizacje żądają reform, które pozwoliłyby na składanie skarg na podstawie wspólnego interesu, umożliwiając organizacjom wnoszenie do Trybunału spraw dotyczących szerszych problemów społecznych. System ten stanowiły celowy sposób zajmowania się spornymi sprawami dotyczącymi poważnych nadużyć przez zapewnienie, że sprawy te trafiłyby szybko do Trybunału. Umożliwiłoby to także bardziej efektywne składanie skarg do Trybunału, w oparciu o kwestie, które są bardziej uzasadnione niż te przedstawiane przez pojedynczych skarżących.

1 737 061 więźniów

Konferencja zainteresowanych stron w Brukseli, do której odnosi się wspólna deklaracja, stanowi ważny krok w ramach “procesu Interlaken”. Proces ten, zainicjowany podczas konferencji ministrów w Interlaken w lutym 2010, ma służyć dalszemu zaangażowaniu państw w implementację skutecznych mechanizmów krajowych chroniących prawa człowieka w celu odciążenia Trybunału od zalewu ogromną liczbą skarg.

Kontekst się zmienił, jako że Trybunał sam sobie poradził ze stanem przeciążenia. 29 stycznia 2015 roku Prezes ETPCz, Dean Spielmann, z zadowoleniem rozpoczął nowy rok sądowy z powodu “dość satysfakcjonującej statystyki”. Liczba oczekujących na rozpatrzenie skarg spadła pod koniec 2014 roku do 69 900, odnotowując spadek o 30% względem roku poprzedniego. Według najnowszych statystyk Rady Europy, na dzień 1 września 2012 roku w krajach członkowskich Rady Europy było 1 737 061 więźniów, a 21 z 47 systemów więziennych dotykał problem przeludnienia.

Kontakt z mediami:

Anton Burkov (Prison Litigation Network, Sutyajnik, Moscow): +7 916 125 05 93

Simon Creighton (Prison Litigation Network, Prisoners’ Advice Service, London): +44 20 7729 1115

Hugues de Suremain (Prison Litigation Network, Paris) : +33 6 60 42 50 04

Delphine Paci (International Prison Watch – Belgium): +32 478 43 68 84

Lista organizacji sygnatariuszy:

Academy of Human Rights (Akademia po pravam sheloveka, Russia)

L'Altro Diritto (L'Altro Diritto, Centro di documentazione su carcere, devianza e marginalità, Italy)

Antigone (Italy)

Association Against Exclusion and for Development (Associação Contra a Exclusão Pelo Desenvolvimento – ACED, Portugal)

Association of Mediation and Pacification (Asociación de mediación y pacificación, Spain)

Association for the Defence of Human Rights in Romania - Helsinki Committee (APADOR-CH, Romania)

Association for Legal Intervention (Stowarzyszenie Interwencji Prawnej - SIP, Poland)

Association of Prison Lawyers (UK)

Ban Public (France)

Basque Observatory of Human Rights (Behatokia, Spain)

Belgian League for Human Rights

Bulgarian Helsinki Committee

Citizen’s Assistance (Grazhdanskoe Sodeistvie, Russia)

Committee for Civil Rights (Russia)

Czech Helsinki Committee (Czech Republic)

Department of Prison Pastoral, Spanish Episcopal Conference (Departamento de Pastoral Penitenciaria, Spain)

International Prison Watch (Observatoire international des prisons – Section française – OIP-SF, France)

International Prison Watch (Observatoire international des prisons – Section belge – OIP-SB, Belgium)

International Protection Center (Tsentre sodeistvya mejdunarodnoy zachite, Russia, France)

Irish Penal Reform Trust (Ireland)

Kharkiv Human Rights Protection Group (Kharkivskoy Pravosakhisnoï Grupi - KhPG, Ukraine)

Legal Resources Centre (Moldova)

European Prison Observatory

European Association for the Defence of Human Rights (AEDH)

European Research Network on Prison Litigation (PLN)

Eurasian Women (Russia)

Georgian Young Lawyers' Association (GYLA, Georgia)

The Howard League for Penal Reform (UK)

Legal Basis (Russia)

Portuguese Association of Assistance to prisoners (Associação Portuguesa de Apoio ao Recluso - APAR, Portugal)

Prison Archive (Das Strafvollzugsarchiv, Germany)

Prisoners Advice Service (UK)

Prison Lawyers Network (France)

Romanian Group for Human Rights (Grupul Roman pentru Apararea Drepturilor Omului – GRADO, Romania)

Spain's General Bar Council, subcommittee of prison law (Subcomisión de Derecho Penitenciario del Consejo General de la Abogacía Española - CGAE, Spain)

Swiss League for Human Rights

Sutyajnik (Russia)

Ural Democratic Fund (Russia)

Ural Human Rights Defenders (Russia)

Union of Lawyers of France (Syndicat des avocats de France - SAF, France)