6 lutego trzy stowarzyszenia zorganizowały wspólną konferencję prasową, po tym jak udało im się wygrać walkę o ujawnienie treści porozumienia.

Prawo dostępu do informacji pozwala na wydanie dokumentu

Aby uzyskać dostęp do dokumentu, stowarzyszenia skorzystały z ustawy o wolności informacji (FOIA). Podczas gdy włoski rząd sprzeciwił się upublicznieniu umowy ze względów bezpieczeństwa, sąd administracyjny regionu Lacjum przyznał stowarzyszeniom wgląd do porozumienia i uznał decyzję ministerstwa za "sprzeczną i nieuzasadnioną".

"Dziś upubliczniliśmy ten tekst" – poinformował CILD po konferencji prasowej. Na konferencji obecni byli członkowie zaangażowanych stowarzyszeń, w tym Francesco Vignarca (Rete Disarmo), prawnicy Arturo Salerni, Gennaro Santoro (CILD), Giulia Crescini, Lucia Gennari i Salvatore Fachile (ASGI) oraz dziennikarz Giacomo Zandonini.

Długi proces, który jeszcze się nie zakończył

Stowarzyszenia złożyły wniosek o swobodny dostęp do informacji w sprawie treści dwustronnej umowy zawartej między Włochami i Republiką Nigru oraz do listów, które władze Nigru wysłały do włoskiego rządu 1 listopada 2017 r. i 15 stycznia 2018 r. Rząd Włoch wcześniej odmówił ujawnienia tych dokumentów powołując się na obawy związane z bezpieczeństwem i twierdząc, że ich publikacja byłaby szkodliwa dla stosunków międzynarodowych.

W odpowiedzi stowarzyszenia wniosły skargę do sądu administracyjnego regionu Lacjum, który nakazał Ministerstwu Spraw Zagranicznych i Współpracy Międzynarodowej ujawnienie porozumienia.

Wydaje się jednak, że rzeczywistą podstawę prawną współpracy między Włochami a Nigrem stanowią listy, a Trybunał nie nakazał ujawnienia ich treści, co oznacza, że ani społeczeństwo obywatelskie, ani włoscy posłowie nie wiedzą, co w nich jest.

Umowa rzuca światło na układy dotyczące handlu bronią

Sześciostronicowa umowa o współpracy zawiera pewne nieścisłości, ponieważ odnosi się do "wizyt statków", mimo że Niger jest krajem śródlądowym.

Umowa wydaje się przesuwać współpracę między Włochami i Nigrem w zakresie obrony w kierunku stosunków przemysłowych. W szczególności pozwala na transfer sprzętu wojskowego z Włoch i zezwala osobom prywatnym na eksport sprzętu wojskowego, obchodząc zasady handlu bronią. Porozumienie czyni z Nigru jedną z umawiających się stron, co zmniejsza kontrolę eksportu broni.

Sposób zawarcia tego porozumienia jest przykładem szerzącej się wśród włoskich władz praktyki upraszczania umów, które wchodzą w życie w momencie podpisania. Oznacza to, że nie muszą być ratyfikowane i nie podlegają kontroli Izb i Prezydenta Republiki. Ta konkretna umowa obowiązuje od jesieni 2017 r., ale nigdy nie została ratyfikowana przez Parlament.

Stowarzyszenia wzywają do ujawnienia niepublikowanych listów

Według dziennikarza Giacomo Zandonini, który był obecny na konferencji prasowej, Niger stał się strategicznym partnerem dla różnych krajów w sektorach bezpieczeństwa i imigracji. Zandonini powiedział, że "jednym z powodów zaangażowania Włoch jest walka z biegnącym przez Niger przemytem migrantów".

Trzy stowarzyszenia zaangażowane w całą sprawę wykorzystały konferencję prasową do przedstawienia porozumienia, udzielenia odpowiedzi na pytania i potępienia faktu, że listy między Włochami a Nigrem nie zostały opublikowane. Zandonini skupił się na fakcie, że "ustawa FOIA ma fundamentalne znaczenie dla przejrzystości".

Umowa między Włochami a Nigrem pokazuje, w jaki sposób ustawa o dostępie do informacji publicznej jest przydatna i konieczna do zapewnienia przejrzystości i demokratycznej kontroli polityki zagranicznej prowadzonej przez włoski rząd. Z tego powodu ASGI i CILD będą składać odwołanie do Rady Państwa dotyczące odmowy dostępu do listów wysyłanych przez władze Nigru. Apel ma pomóc w przywróceniu funkcjonowania demokratycznych zasad, na których opiera się prawodawstwo w zakresie zaangażowania obywatelskiego, oraz umożliwić społeczeństwu obywatelskiemu sprawowanie kontroli nad działaniami administracji publicznej.