Ofiary poważnych zbrodni pozostawione same sobie

Prawo organiczne 1/2014 uniemożliwiło ściganie osób odpowiedzialnych za poważne przestępstwa międzynarodowe, w tym za ludobójstwo, zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne, popełnione poza Hiszpanią, nawet jeśli zostały popełnione przeciwko hiszpańskim obywatelom. Doprowadziło to do masowego zamknięcia wszystkich spraw karnych, które były przedmiotem dochodzenia w Sądzie Krajowym, pozostawiając w ten sposób ofiary najpoważniejszych naruszeń praw człowieka w prawnej próżni.

W czerwcu dzięki wotum nieufności wobec konserwatywnego rządu Mariano Rajoya udało się odsunąć od władzy Partię Ludową, na której ciążyły zarzuty o korupcję. Pozwoliło to wejść do rządu Partii Socjalistycznej.

Organizacje społeczeństwa obywatelskiego chcą przywrócenia zasady jurysdykcji uniwersalnej

Jedną z konsekwencji tej politycznej zmiany powinno być natychmiastowe odwrócenie poważnych niepowodzeń w zakresie praw i wolności oraz nadrobienie strat, które powstały w ostatnich latach. Należy bezzwłocznie uruchomić niezbędne w tym celu procedury polityczne i legislacyjne. Zadanie to powinno być realizowane przy aktywnym udziale wszystkich innych partii politycznych i sił demokratycznych, które chciałyby dokonać tej zmiany, wraz ze społeczeństwem obywatelskim.

Organizacje i osoby działające w społeczeństwie obywatelskim, które rozumieją szczególnie znaczenie jurysdykcji uniwersalnej jako narzędzia do walki z bezkarnością w obronie ofiar najpoważniejszych zbrodni międzynarodowych, spotykają się w Hiszpanii w ramach platformy pod nazwą Universal Justice NOW! Naszym celem jest uzyskanie reformy prawnej, która przywróci fundamentalne narzędzie w walce o prawa człowieka. Nie uważamy jednak, że wystarczy prosta reforma.

Co jest potrzebne do skutecznej reformy?

Z tego powodu, jako członkowie hiszpańskiego społeczeństwa obywatelskiego, chcemy wyrazić naszą opinię na temat kluczowych punktów, na których powinna opierać się taka reforma:

• Należy wprowadzić wyraźne rozróżnienie pomiędzy Jurysdykcją Uniwersalną w odniesieniu do najpoważniejszych zbrodni międzynarodowych — ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennych, agresji, tortur lub wymuszonych zaginięć — oraz innych form jurysdykcji eksterytorialnej w przypadku innych przestępstw międzynarodowych.
• Jurysdykcja Uniwersalna, rozumiana w ten sposób, powinna być bezwarunkowa i nie powinna podlegać żadnemu powiązaniu z terytorium Hiszpanii.
• Podobnie należy wzmocnić inne zasady eksterytorialnego działania hiszpańskiej jurysdykcji, takie jak ochrona hiszpańskich ofiar i europejskich mieszkańców naszego kraju, którzy padają ofiarą zbrodni międzynarodowych. System powinien funkcjonować równolegle z jurysdykcją uniwersalną.
• Ponadto, powinna również obowiązywać legitymacja procesowa, a prawa ofiar powinny być zabezpieczone przed przestępczością międzynarodową zgodnie z europejską koncepcją ochrony ofiar (dyrektywa 2012/29/UE i dokument dotyczący transpozycji dyrektywy).
• Należy uwzględnić międzynarodową ochronę praw nowej generacji, takich jak wszelkie formy współczesnego niewolnictwa oraz te związane ze środowiskiem i ekologią, a także międzynarodowe obszary naturalne, których ochrona dotyczy wszystkich państw.
• Podobnie, jurysdykcja uniwersalna powinna być stosowana wobec przestępstw gospodarczych i finansowych, które z uwagi na zakres i skalę poważnie wpływają na prawa człowieka.
• Skuteczne ekstraterytorialne ściganie podmiotów prawnych, zarówno przedsiębiorstw dominujących, jak i spółek zależnych, zarejestrowanych w Hiszpanii lub prowadzących działalność w Hiszpanii, powinno być jasno określone zarówno w prawie karnym, jak i cywilnym.
• Należy dążyć do jak najszerszej prawomocności w postępowaniu karnym.
• W prokuraturze powinna zostać utworzona wyspecjalizowana jednostka dochodzeniowa ds. przestępstw międzynarodowych, tak jak ma to miejsce w innych krajach, która byłaby odpowiedzialna za koordynację postępowań sądowych i działań policyjnych, a także ułatwiłaby współpracę z innymi państwami w ramach prowadzenia dochodzenia i ścigania zbrodni międzynarodowych.

Pełny tekst Deklaracji Społeczeństwa Obywatelskiego o Jurysdykcji Uniwersalnej można znaleźć na stronie internetowej Rights International Spain, która jest jedną z organizacji członkowskich platformy. Każda zainteresowana osoba może przeczytać i podpisać deklarację, co ustanowi głos społecznego sprzeciwu wobec bezkarności i zapewni wszystkim ofiarom prawo do sprawiedliwości i prawdy w kwestii najpoważniejszych zbrodni przeciwko prawom człowieka.