Nowe technologie i prawa człowieka

​Holenderski rząd oskarżony o profilowanie swoich obywateli

Holenderski rząd stosuje tzw. system profilowania ryzyka, który na ogromną skalę zbiera i analizuje dane o obywatelach i to bez ich wiedzy.

by PILP

Grupa organizacji społeczeństwa obywatelskiego wniosła do sądu sprawę przeciwko rządowi Holandii z powodu systemu profilowania ryzyka SyRI, który gromadzi i analizuje dane dotyczące obywateli. Celem pozwu jest powstrzymanie stosowania profilowania ryzyka wobec niczego niepodejrzewających obywateli Holandii.

Pozew wniosła koalicja grup praw człowieka składających się z organizacji partnerskiej Liberties, Holenderskiego Komitetu Prawników na rzecz Praw Człowieka (NJCM), Privacy First Foundation, Fundacji KDVP i Fundacji Ochrony Praw Obywatelskich.

Do pozwu dołączył również Tommy Wieringa. Wraz z publicystą i filozofem Maximem Februari, Wieringa będzie pełnił funkcję ambasadora kampanii publicznej związanej z procesem sądowym. Skarżących reprezentować będzie zespół Deikwijs Attorneys i Public Interest Litigation Project (PILP), projekt organizacji NJCM.

Jak działa SyRI?

Za pomocą wskaźnika ryzyka SyRI, Ministerstwo Spraw Społecznych i Zatrudnienia gromadzi i analizuje dane osobowe obywateli Holandii na dużą skalę. Dzięki tajnym algorytmom obywatele są następnie poddawani analizie ryzyka. Gdy istnieje zwiększone ryzyko naruszenia jednego z wielu przepisów, które obejmuje SyRI, podejrzane osoby są uwzględnione w rejestrze ryzyka, raporcie dostępnym dla wielu agencji rządowych.

Każdy obywatel może być potajemnie poddany profilowaniu. Taka osoba nie wie, jakie dane ani jakiej analizie zostały poddane i dlaczego stanowi ona "ryzyko" dla państwa. Jednak SyRI może mieć dramatyczne konsekwencje. W wyniku oświadczenia o ryzyku, władze publiczne mogą podjąć poważne działania, na przykład nałożyć karę grzywny, wycofać świadczenia lub nawet wszcząć postępowanie karne. Obywatel nie jest w stanie dowiedzieć się, w jaki sposób powstał raport na temat ryzyka ani obalić nieprawidłowych wyników sprawozdania. W praktyce oznacza to odwrócenie ciężaru dowodu.

Zagrożenie dla praworządności

Stosowanie systemu SyRI oznacza naruszenie praw podstawowych, w tym prawa do rzetelnego procesu sądowego. Nie może tego uzasadniać argument zwalczania oszustw finansowych. Poufne informacje są wykorzystywane przez rząd do celów innych niż te, dla których zostały zgromadzone i bez jakiejkolwiek formy niezależnego nadzoru. Nie ma wystarczających zabezpieczeń, dzięki którym udałoby się zapobiec wykorzystywaniu profili ryzyka stworzonych przez SyRI w innych dziedzinach.

Ta "czarna skrzynka" stanowi poważne ryzyko dla demokratycznych rządów prawa. Władza rządu nad informacją rozszerzana jest w nieprzejrzysty sposób, a zaufanie między rządem a obywatelami słabnie. Obywatele są z góry podejrzani i praktycznie wszystkie informacje, którymi dzielą się z rządem, mogą być użyte przeciwko nim bez żadnej konkretnej przyczyny.

Zignorowanie podstawowych zastrzeżeń

Pomimo zasadniczych sprzeciwów ze strony Rady Stanu i holenderskiego organu ochrony danych dotyczących zgodności systemu z prawem, ustawa o SyRI została przyjęta przez Senat i Izbę Reprezentantów bez przeprowadzenia debaty.

Od czasu wejścia ustawy w życie pod koniec 2014 r., w ramach dwóch projektów system SyRI wykonał profile tysięcy holenderskich obywateli - nie licząc 21 projektów, które zrealizowano przed legalnym wprowadzeniem systemu.

Prawa człowieka

Koalicja uważa, że SyRI narusza prawo do prywatności określone w art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Rząd Holandii wyraźnie narusza przepisy i wykorzystuje system do zwiększenia swojej władzy.

Państwa członkowskie UE wprowadziły do nowej europejskiej ustawy o ochronie prywatności przeróżne zapisy, dzięki którym możliwe jest stosowanie systemów takich jak SyRI. Powołując się na podstawowe prawa człowieka, koalicja ma nadzieję, że położy kres tej praktyce.

Donate to liberties

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

We’re grateful to all our supporters

Your contributions help us in the following ways

► Liberties remains independent
► It provides a stable income, enabling us to plan long-term
► We decide our mission, so we can focus on the causes that matter
► It makes us stronger and more impactful

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

Subscribe to stay in

the loop

Why should I?

You will get the latest reports before anyone else!

You can follow what we are doing for your rights!

You will know about our achivements!

Show me a sample!