Komisarz odwołał się przede wszystkim do zasad powoływania członków KRS i reorganizacji jej struktury.

Projektodawca proponuje, aby wybór 15 z 25 członków wchodzących w skład KRS powierzyć Sejmowi. Projekt zakłada również, że procedura powoływania sędziów przez Krajową Radę Sądownictwa będzie realizowana w formie dwóch zgromadzeń – pierwszego, składającego się w większości z polityków, a drugiego – złożonego z sędziów wybranych przez polityków.

„W mojej ocenie taka procedura narusza konstytucyjną zasadę podziału władz oraz niezależności sądownictwa, co oznacza przeniesienie kompetencji wyboru członków rady z władzy sądowniczej na ustawodawczą” – podkreśla Komisarz.

W swoim liście Komisarz powołuje się na międzynarodowe standardy, które gwarantują niezależność krajowych rad sądownictwa, w tym m.in. rekomendacje Komisji Weneckiej, zasady wypracowane w ramach Europejskiej Sieci Rad Sądownictwa (European Network of Councils for the Judiciary) czy rekomendacje Rady Ministrów Rady Europy z 2010 r., z których wynika, że rady sądownicze powinny składać się przynajmniej w połowie z sędziów wybieranych przez innych sędziów spośród wszystkich szczebli sądów z uwzględnieniem zasady pluralizmu wewnątrz sądownictwa.

Upolitycznienie procesu decyzyjnego

Komisarz ostrzega, że utworzenie dwóch zgromadzeń, które będą się zajmować procedurą powoływania sędziów, z czego jedno z nich będzie się składać w większości z polityków, niesie za sobą „wysokie ryzyko pata decyzyjnego i upolitycznienia procesu decyzyjnego, co będzie pozwalało każdemu ze zgromadzeń na blokowanie procesu wyboru sędziów”.

Stworzenie mechanizmu opartego na dwóch zgromadzeniach we wskazanym układzie sił politycznych, według Komisarza, spowoduje, że władza wykonawcza i ustawodawcza uzyska siłę decydowania o powoływaniu sędziów. Komisarz podkreśla również, że taka organizacja pracy Krajowej Rady Sądownictwa nie ma podstaw w polskiej Konstytucji.

Projekt ustawy przewiduje również skrócenie kadencji sędziów, którzy obecnie są członkami KRS. Zdaniem Nilsa Muiznieksa, to rozwiązanie doprowadzi do sytuacji, w której władza ustawodawcza przyznaje sobie kompetencje do wygaszania mandatu konstytucyjnie umocowanych organów państwa, które powinny mieć zagwarantowaną niezależność.

„Zaproponowany przepis może bezpośrednio naruszać art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (prawo do rzetelnego procesu sądowego), o ile obecni członkowie rady nie będą mogli zakwestionować wygaszenia swoich mandatów przed organami sądowymi” – ostrzega Komisarz.

Naruszenie niezależności sądów

W liście do Marszałka Sejmu wskazano również, że proponowana nowelizacja ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa spotkała się z krytyką z wielu stron – zarówno organizacji międzynarodowych, np. Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE (ODIHR), jak i krajowych instytucji, m.in. Rzecznika Praw Obywatelskich czy samej Krajowej Rady Sądownictwa.

„Powierzając władzy ustawodawczej zadanie powoływania członków Krajowej Rady Sądownictwa i pozwalając, by władza ustawodawcza i wykonawcza posiadały kontrolę nad decyzjami o wyborze sędziów, zaproponowane poprawki naruszają niezależność ciała, które jest konstytucyjnym gwarantem niezależności sądownictwa w Polsce” – podkreśla Komisarz i apeluje do posłów o odrzucenie zmian w ustawie o KRS.

Pełna treść listu (w języku angielskim) dostępna jest tutaj.