Projekt "In Limine" (Na granicy) został uruchomiony w marcu 2018 r., dzięki organizacji CILD, stowarzyszeniu ASGI (Stowarzyszenie Studiów Prawnych o Imigracji), oraz organizacjom IndieWatch i ActionAid. W hotspocie na włoskiej wyspie Lampedusa partnerzy zaangażowani w projekt ujawnili zdecydowane naruszenia praw obcokrajowców, którzy trafiają na wyspę.

W monitorowanych hotspotach delegacja zaobserwowała poważne nieprawidłowości. Ich obserwacje zostały następnie podsumowane w raporcie "Scenari di frontiera: l’approccio hotspot e le sue possibili evoluzioni alla luce del caso Lampedusa" ("Scenariusze graniczne: System hotspotów i jego możliwy rozwój w świetle wydarzeń na wyspie Lampedusa").

Poważne naruszenia

W badanych hotspotach doszło do kilku niepokojących sytuacji, w tym do nieformalnych zatrzymań, ograniczania wolności osobistej i odmowy dostępu do ochrony międzynarodowej. Zaobserwowano także problematyczne warunki materialne i brak informacji na temat statusu prawnego. Budzi to poważne obawy dotyczące arbitralnego rozróżnienia między osobami ubiegającymi się o azyl a tzw. "migrantami ekonomicznymi" oraz niewystarczającego wykorzystania istniejących zabezpieczeń w celu ochrony nieletnich.

Stwierdzono również poważne naruszenia w zakresie udzielania informacji ws. możliwości ubiegania się o ochronę międzynarodową. Wielu przesłuchiwanych obcokrajowców wskazało, że brakuje informacji na temat ich statusu prawnego i dostępu do międzynarodowych procedur ochronnych, co jest sprzeczne z wymogami włoskiego prawa.

Dekret ws. imigracji i bezpieczeństwa

24 września Rada Ministrów jednogłośnie zatwierdziła dekret zaproponowany przez ministra Salviniego w sprawie imigracji i bezpieczeństwa, tzw. dekret Salviniego. Dekret ten przekształca w prawo niektóre z nielegalnych praktyk wykrytych przez delegację w hotspotach, co może negatywnie wpłynąć na korzystanie z prawa do azylu.

Wydaje się, że niektóre zasady wprowadzone za pomocą dekretu mają na celu ponowne zdefiniowanie funkcjonowania hotspotów. Szczególnie niepokojące są trzy punkty, które sugerują wprowadzenie kolejnych ograniczeń w prawie azylowym.

Trzy niepokojące zmiany

Po pierwsze, dekret wprowadza zmiany dotyczące procedury zatrzymania w CPR (tzw. ośrodki zatrzymań). Artykuł 2 dekretu Salviniego zwiększa maksymalny okres zatrzymania osób ubiegających się o azyl w tych ośrodkach do 180 dni, jeżeli nie zostaną one zidentyfikowane. Zwiększa to tymczasowe aresztowanie nawet o 30 dni, podczas których należy zweryfikować tożsamość i obywatelstwo osób ubiegających się o azyl.

Kolejna zmiana wprowadzona przez dekret dotyczy przyspieszonego stosowania procedur dotyczących oceny wniosku o azyl na przejściach granicznych.

Wreszcie cudzoziemcy, którzy otrzymali nakaz wydalenia, będą przetrzymywani w "niewłaściwych" miejscach. Artykuł 3 dekretu Salviniego stanowi, że osoby ubiegające się o azyl mogą zostać zatrzymane na okres do 30 dni w hotspotach i maksymalnie 180 dni w CPR. Ponadto artykuł 4 stanowi, że jeżeli nie ma miejsc dostępnych w CPR, z upoważnienia sądowego, a na wniosek szefa policji, nielegalni imigranci mogą zostać zatrzymani na posterunku granicznym.

Dekret z mocą ustawy nr. 113/2018 sprawia, że potrzeba przejrzystości procedur stosowanych w hotspotach, w celu ograniczenia nadużyć i łamania praw człowieka w tych placówkach, staje się jeszcze pilniejsza.