Do: Nils Muiznieks, Komisarz Praw Człowieka Rady Europy

Szanowny Panie Komisarzu,

Kontynuując naszą korespondencję z 1 sierpnia 2014 r., zwracamy się do Pana ponownie, żeby wyrazić nasze wzrastające zaniepokojenie odnośnie ostatnich rozwiązań w greckiej służbie azylowej, w związku z faktem, że od 1 lipca 2014 r. nie rozpatrzono odwołań od odrzuconych wniosków o udzielenie azylu. Jednocześnie przypominamy, że kadencja komisji odwoławczej wygasła z końcem czerwca.

Narodowy Komitet Praw Człowieka (NCHR - krajowy mechanizm na rzecz praw człowieka) stworzył listę kandydatów na stanowiska przewodniczących i jednego z członków każdej komisji odwoławczej, i przedłożył ją ministrowi porządku publicznego i ochrony obywateli już 2 maja 2014 r., a więc na długo przed upływem ostatecznego terminu. Podobnie, UNHCR ogłosiło swoje propozycje nominacji na stanowisko trzeciego członka każdej z komisji.

Jednakże Ministerstwo Porządku Publicznego i Bezpieczeństwa Obywateli, wybierając przewodniczących i członków nowo utworzonych komisji Urzędu Odwoławczego, mianowało - między innymi - inne osoby, nie ujęte na liście NCHR, lecz wyłonione w drodze odrębnej selekcji. W ten sposób wspomniane ministerstwo podjęło kroki w bezpośredni sposób sprzeczne z ustawą 4249/2014. Ponadto, Ministerstwo zwiększyło liczbę komisji z ośmiu - jak zgłoszono NCHR - do dziesięciu, nie informując o swoich planach NHCR, tak by Komitet mógł dostosować liczbę odpowiednio przewodniczących i członków, co przewiduje ustawa 4249/2014.

Należy zauważyć jednak, że UNHCR został poinformowany przez ministerstwo o powiększeniu liczby komisji i wynikającej z tego potrzebie wskazania po dwóch dodatkowych członków. W rezultacie, ministerstwo podczas całej procedury, dwukrotnie naruszyło prawo, kompletnie ignorując instytucjonalną rolę NCHR. Wybierając kandydatów uprzednio odrzuconych przez NCHR, minister podważył - a wręcz całkowicie zignorował - rolę NCHR, które odpowiada za doradzanie greckiemu rządowi w sprawach związanych z ochroną praw człowieka. Działania te są zwieńczeniem szeregu administracyjnych interwencji wobec komisji, które miały miejsce podczas rozpatrywania przez drugą instancję odrzuconych wniosków o udzielenie azylu. Interwencje te były wielokrotnie zgłaszane NCHR i ministerstwu. Wymienione wyżej incydenty są szczegółowo opisane w raporcie z maja 2014 roku wydanym przez Międzynarodową Komisję Prawników (ICJ) i Europejską Radę ds. Uchodźców i Wypędzonych (ECRE) w sprawach M.S.S przeciwko Belgii i Grecji (skarga nr 30696/09) i innych, przekazanych Komitetowi Ministrów Rady Europy w ramach procedury nadzoru wykonywania przez Grecję wyroku ETPCz w sprawie M.S.S.

Oczywistym jest, że takie działania bezpośrednio podważają instytucjonalną rolę NCHR i bezprawnie zwiększają zaangażowanie ministerstwa w proces azylowy. Nie trzeba dodawać, że praktyki takie poważnie umniejszają funkcjonalną i osobistą niezależność członków komisji, co jest niezgodne nie tylko z prawem greckim i angielskim, a także z orzeczeniem ETPCz w sprawie M.S.S. Przepisy prawne dotyczące roli NCHR i UNHR w procesie selekcji przewodniczących i członków miały na celu zapewnienie niezależności komisji od politycznych nacisków, a tym samym zabezpieczenie instytucjonalnych praw osób ubiegających się o azyl. Cel ten nie został zapewniony w poprzednim systemie rozpatrywania wniosków o azyl, w którym decyzje podejmowane były przez ministra i policję. Dlatego też wybór dwóch z trzech członków komisji bezpośrednio z Ministerstwa Porządku Publicznego i Bezpieczeństwa Obywateli podważa nowy system rozpatrywania wniosków o azyl i prowadzi do znaczego sceptycyzmu w odniesieniu do osobistej i funkcjonalnej niezależności członków komisji podczas rozpatrywania wniosków o azyl w drugiej instancji.

Działania takie, oprócz ich niezgodności z prawem per se, odbywają się kosztem sprawnego i niezakłóconego funkcjonowania drugiej instancji nowo utworzonej służby zzylowej, a także kosztem praw wnioskodawców i skarżących decyzje pierwszej instancji. Jednocześnie, postępowanie ministerstwa już raz doprowadziło do przerwania rozpatrywania odwołań w drugiej instancji, co z kolei spowodowało zaległości w toku postępowań odwoławczych, jak i anulowanie złożonych już odwołań.

Pragniemy także podkreślić, że poprzez zmniejszenie liczby komisji z 19 do początkowo 8, a potem 10, Ministerstwo Porządku Publicznego i Bezpieczeństwa Obywateli pogarsza ich funkcjonowanie i niezależność oraz zwiększa niebezpieczeństwo powstania kolejnych zaległości w rozpatrywaniu spraw w nowym systemie, który działa zaledwie od roku. Ogólna postawa ministerstwa wobec instytucji azylu sprawia wrażenie kompletnego braku planu, politycznej determinacji i długofalowej polityki w tym krytycznym obszarze.

Na zakończenie chcielibyśmy podkreślić niezwykłą wagę przywrócenia instytucjonalnych gwarancji dla niezależności procesu rozpatrywania wniosków o azyl w drugiej instancji, a także zapewnienia greckim służbom azylowych wystarczających środków i personelu do sprawnego i prawidłowego funkcjonowania, zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami Grecji.

Konstantinos Tsitselikis

Profesor nadzwyczajny Uniwersytetu w Macedonii

Prezes Helleńskiej Ligi Praw Człowieka

Ten e-mail został wysłany do następujących odbiorców:

ouncil of Europe: Christos Giakoumopoulos, Director, Directorate of Human Rights Council of Europe; Nikolaos Sitaropoulos, Deputy to Director and Head of Division, Office of Council of Europe Commissioner for Human Rights; Markus Jaeger, Head of Migration Coordination, Directorate of Human Rights Council of Europe; Genevieve Mayer, Department for the Execution of Judgments of the ECtHR, Directorate of Human Rights Council of Europe; Irene Kitsou-Milonas, Department for the Execution of Judgments of the ECtHR, Directorate of Human Rights Council of Europe; Hugh Chetwynd, Committee for the Prevention of Torture (CPT), Directorate of Human Rights, Council of Europe; Mark Neville, Secretary of the Committee on Migration, Parliamentary Assembly Council of EuropeEuropean Commission: Archontoula Tourlomousi, European Commission, DG Home Affairs; Alexandra Cupsan-Catalin, European Commission, DG Home Affairs; Matthias Oehl, European Commission, DG Home Affairs