25 czerwca Rada Praw Człowieka ONZ przyjęła raport w ramach powszechnego przeglądu okresowego, jakiemu poddana była Hiszpania w styczniu tego roku, a podczas którego uczestniczące w nim państwa sformułowały konkretne zalecenia wobec Hiszpanii dotyczące jej międzynarodowych zobowiązań w zakresie praw człowieka.

Zalecenia skupiały się, między innymi, na dyskryminacji etnicznej i torturach, poszanowaniu swobody wypowiedzi, wolności zgromadzeń i dostępu do informacji oraz dokładnego postępowania wyjaśniającego i zadośćuczynień w przypadkach poważnych naruszeń praw człowieka, popełnionych w przeszłości.

W odpowiedzi na raport, Hiszpania przyjęła w całości lub w części wiele z zaleceń poczynionych przez uczestniczące w przeglądzie kraje, uznając w ten sposób wiele z istniejących luk w krajowej ochronie praw człowieka i zobowiązując się do podjęcia odpowiednich środków

Jednocześnie Hiszpania odrzuciła inne ważne zalecenia. Przedstawicielka hiszpańskiej delegacji nie uzasadniła jednak należycie tego odrzucenia w swoim krótkim wystąpieniu przed Radą Praw Człowieka.

Krok milowy

W szczególności, Hiszpania zgodziła się zobowiązać do powołania międzyresortowej komisji, która odpowiadałaby na komentarze i zalecenia organów międzynarodowych. Przedstawicielka hiszpańskiej delegacji nazwała stworzenie tego mechanizmu “krokiem milowym” w obronie praw człowieka i zapowiedziała, że zostanie on wprowadzony w kolejnych miesiącach.

Hiszpania zobowiązała się także do wdrożenia drugiej edycji Planu Praw Człowieka (który - co należy podkreślić - oczekuje na zatwierdzenie od początku kadencji parlamentu) i podjęcia kroków na rzecz zwalczania dyskryminacji rasowej, etnicznej i religijnej, w tym profilowania etnicznego przez organy ścigania.

Hiszpania odrzuciła jednak zalecenie dotyczące przyjęcia ustawy o równości, która włączałaby międzynarodowe standardy w zakresie zwalczania dyskryminacji we wszelkich formach. Według przedstawicielki delegacji, “obowiązujące w Hiszpanii przepisy są wystarczające”, ignorując tym samym wiele krytyki, z jakimi spotkała się Hiszpania w tym obszarze, jako że w kraju tym brakuje niezależnej organizacji, która mogłaby badać, a w razie potrzeby także ścigać przypadki dyskryminacji, a także gwarantowałaby rzetelny proces ofiarom dyskryminacji.

Całkowita izolacja pozostaje?

Hiszpania przyjęła kilka istotnych zaleceń odnośnie zapobiegania i badania przypadków stosowania tortur i nadużyć. Jednakże, zgodziła się ona tylko “przyjrzeć” instytucji całkowitej izolacji w celu zapewnienia, by każda osoba miała dostęp do adwokata swojego wyboru.

Hiszpania nie zgodziła się na zniesienie tego środka, co wnioskowało kilka państw i co zostało sformułowanie w zaleceniach międzynarodowych organów w tej dziedzinie. Zobowiązała się także do zagwarantowania skutecznego postępowania wyjaśniającego przypadki wymuszonych zaginięć, jednakże bez wyraźnego określenia kroków, jakie zostaną podjęte w tym zakresie.

Hiszpania obiecała także wstrzymać się od wprowadzania ograniczeń swobody wypowiedzi, wolności zgromadzeń i informacji, zobowiązała się także zapobiegać nadużyciom podczas protestów publicznych. Nie zgodziła się jednak na zmianę ustawy o bezpieczeństwie publicznym ani nowelizacji kodeksu karnego, które weszły w życie 1 lipca.

Międzynarodowa społeczność jednogłośnie uznała te ustawy za zagrożenie dla prawa do udziału w pokojowych protestach. Hiszpania zadeklarowała również, że zagwarantuje prawa migrantom i osobom ubiegającym się o azyl, odmówiła jednak zniesienia przepisów, które “legalizują” natychmiastowe wydalanie imigrantów z Ceuty i Melilli.

Krytyka ze strony NGO-sów

Podczas sesji głos zabierało kilku reprezentantów organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Delegacja Hiszpanii jednak nie odniosła się do wielu krytycznych uwag, sformułowanych przez organizacje pozarządowe.

Rights International Spain oraz International Service for Human Rights wydały wspólne oświadczenie, w którym wyraziły swoje zaniepokojenie nową ustawą o bezpieczeństwie publicznym i dwoma ostatnimi nowelizacjami kodeksu karnego, jako że “kryminalizują one pokojowe praktyki swobody wypowiedzi, wolności zgromadzeń i informacji” oraz “wprowadzają liczne niezdefiniowane pojęcia, które są niejasne i nieprecyzyjne i mogą prowadzić do arbitralnego stosowania sankcji”.

Zdaniem tych organizacji “jedyną adekwatną odpowiedzią Hiszpanii jest zawieszenie wdrażania tych reform dopóki nie zostaną one ocenione pod kątem prawa międzynarodowego i dostosowane do jego standardów”.

Organizacje zwróciły także uwagę na inne rządowe reformy, które zagrażają dostępowi do wymiaru sprawiedliwości, takie jak przepisy ustawy o pomocy prawnej, które “ograniczają liczę osób, które mogą skorzystać z publicznego obrońcy”, jak brak środków prawnych, ogólny “nacisk polityczny” na sędziów oraz “ataki na niezależność wymiaru sprawiedliwości”.

Wreszcie na posiedzeniu plenarnym, organizacje skrytykowały fakt, że wszystkie te reformy zostały wprowadzone “bez przeprowadzenia szeroko zakrojonych konsultacji ze społeczeństwem obywatelskim i niezależnymi ekspertami, naruszając tym samym zasadę transparentnego, demokratycznego i pluralistycznego tworzenia prawa”.