Demokracja i Sprawiedliwość

Wyrok ETPC – odmowa wjazdu uchodźcom z Czeczenii na przejściu granicznym w Terespolu była bezprawna

Uchodźcy z Czeczenii, którym Straż Graniczna kilkadziesiąt razy odmówiła możliwości złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, zaskarżyli Polskę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu i wygrali.

by Polish Helsinki Foundation for Human Rights

Trybunał 23 lipca 2020 r. ogłosił wyrok w sprawie M. K. i inni przeciwko Polsce. Skarżący byli w grupie osób, której 17 marca grupa adwokatów z Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie, we współpracy z organizacjami pozarządowymi (Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Human Constanta z Brześcia), udzieliła wsparcia pro bono na granicy w Terespolu. Tego dnia Skarżący razem z pięćdziesięcioma pozostałymi osobami reprezentowanymi przez prawników po raz kolejny nie zostali wpuszczeni do Polski.

Straż Graniczna systematycznie ignorowała wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej

Trybunał uznał – wbrew twierdzeniom polskich władz – że cudzoziemcy składali wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej i dodał, że wnioski te były ignorowane przez Straż Graniczną. Trybunał uznał również, że była to część powszechnej praktyki mającej miejsce na przejściu granicznym w Terespolu, potwierdzonej m.in. raportami organizacji pozarządowych (Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Human Rights Watch, Amnesty International, białoruska organizacja Human Constanta) oraz Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka.

Skarżący uzyskali od Europejskiego Trybunału Praw Człowieka środek tymczasowy (tzw. interim measure), w którym ETPC zakazał polskim władzom odesłania ich z powrotem na Białoruś. Jednak rząd zignorował to zarządzenie – to sytuacja bez precedensu. Kolejne, podjęte później, próby złożenia wniosku o ochronę międzynarodową również zakończyły się niepowodzeniem.

ETPCz uznał, że Polska naruszyła następujące art. Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

  • 3, nakazującego ochronę przed torturami oraz nieludzkim lub poniżającym traktowaniem z uwagi na ryzyko wydania skarżących przez władze Białorusi władzom Rosji i tym samym możliwości dalszego przekazania ich do Czeczenii, skąd skarżący wyjechali w obawie przed torturami. Polskie władze złamały ten przepis przez wielokrotne odmówienie odebrania wniosku o ochronę międzynarodową, co doprowadziło do nieludzkiego traktowania.
  • 4 Protokołu nr 4, który zakazuje zbiorowego wydalania cudzoziemców, polegało to na tym, że co prawda uchodźcom wydawano indywidualne decyzje o odmowie wjazdu, jednak władze ignorując składane przez nich wnioski o udzielenie ochrony nie zbadały ich indywidualnej sytuacji, nie miały zatem prawa odesłać ich na Białoruś, Trybunał podkreślił, że była to część szerszej polityki państwa.
  • 13 w zw. z art. 4 Protokołu nr 4 oraz art. 3 Konwencji, czyli brak zapewnienia skutecznego środka odwoławczego, ponieważ decyzja o odmowie wjazdu jest wykonywana natychmiast, co oznacza, że złożone od niej odwołanie do Komendanta Głównego Straży Granicznej nie wstrzymuje jej wykonania i prowadzi do natychmiastowego zawrócenia cudzoziemca z granicy Polski.
  • 34 Konwencji w zw. z art. 39 Regulaminu Trybunału, czyli zignorowania przez polskie władze wydanego przez Trybunał środka tymczasowego zakazującego zawrócenia skarżących na Białoruś oraz przyjęcia składanych przez skarżących wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej.

Zawarte w wyroku decyzje odnoszą się do wszystkich podobnych sytuacji

Należy podkreślić, że zasady zawarte w niniejszym wyroku odnoszą się nie tylko do konkretnych spraw, w których zostały wydane, ale do wszystkich innych podobnych sytuacji. Prawidłowe wykonanie tego wyroku powinno zatem obejmować zmianę nadal trwającej na wschodniej granicy Polski praktyki nieprzyjmowania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej od cudzoziemców poszukujących w Polsce ochrony.

Skarżących w postępowaniu przed Trybunałem reprezentują pro bono: adw. Sylwia Gregorczyk-Abram, adw. Maria Radziejowska oraz r. pr. Jacek Białas z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz adw. Marcjanna Dębska i adw. Emilia Barabasz.

Donate to liberties

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

We’re grateful to all our supporters

Your contributions help us in the following ways

► Liberties remains independent
► It provides a stable income, enabling us to plan long-term
► We decide our mission, so we can focus on the causes that matter
► It makes us stronger and more impactful

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

Subscribe to stay in

the loop

Why should I?

You will get the latest reports before anyone else!

You can follow what we are doing for your rights!

You will know about our achivements!

Show me a sample!