10 kwietnia 1014 roku miała miejsce pierwsza Konsultacja Ogólna na temat Praw Człowieka. Holenderski Komitet Prawników na rzecz Praw Człowieka (NJCM) wysłał list do przedstawicieli Izby, zawierający liczne uwagi, które ci powinni omówić z Ministrem Sprawiedliwości, Ivo Opsteltenem i Ministrem Spraw Wewnętrznych, Ronaldem Plasterkiem. Konsultacja odbyła się w związku z uruchomieniem przez holenderski rząd pierwszego Państwowego Planu Akcji na rzecz Praw Człowieka (NAP-MR) 10 grudnia 2013 roku. Poniżej przedstawiamy więcej informacji na temat Planu. Ponadto omówiono odpowiedź Gabinetu na Coroczny Raport o Prawach Człowieka za rok 2012 przedstawiony przez Holenderski Instytut Praw Człowieka (9 września 2013).

Co prawda większość uwag NJCM została omówiona podczas Konsultacji, to ministrowie poczynili kilka zobowiązań. Obiecali między innymi, że przegląd międzynarodowych zaleceń dla Holandii (który planowo miał być gotowy na początku roku) będzie przedstawiony przed latem, wraz z analizą zgodności. Zapewnili ponadto, że do końca roku przedstawiony będzie raport z okazji półmetku Państwowego Planu Akcji. Do tego czasu zostanie również podjęta decyzja dotycząca częstości Konsultacji - będą się odbywać raz na rok bądź raz na dwa lata.

Co do treści merytorycznej omawianych zagadnień, które okrywają się również z zakresami odpowiedzialności innych ministerstw, Minister koordynujący Plasterk niechętnie udzielał odpowiedzi i w większości przypadków odsyłał do odpowiednich wydziałów lub komitetów stałych Izby Reprezentantów. Było tak chociażby w przypadku sprawy edukacji o prawach człowieka, której waga dla holenderskiego społeczeństwa i konstytucyjnego państwa demokracji podkreślana była przez prawie wszystkich obecnych członków Izby. Nalegali, aby Minister upewnił się że prawa człowieka zyskają na wadze w systemie edukacji. Zostało to obiecane.

Poniżej przedstawiamy skróconą wersję punktów dyskusji przedstawionych przez NJCM na Konsultację Ogólną o Prawach Człowieka. Cała treść listu dostępna jest na stronie NJCM, odnośnik do niej znajduje się na końcu tego dokumentu.

Poważne traktowanie praw człowieka w Holandii

NJCM podkreśla uwagi dotyczące rasizmu i dyskryminacji w Holandii, które zostały przedstawione przez miarodajne organy jak Europejska Komisja przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (CRI(2013)39, 15 października 2013) i Państwowego Rzecznika Praw Obywatelskich. Odpowiedź państwa holenderskiego na te uwagi jest niewystarczająca, podczas gdy wymagają one przemyślanej odpowiedzi i poważnych środków zaradczych. Naszkicowanie Państwowego Planu Akcji jest pierwszym krokiem cyklicznego procesu szkicowania, wprowadzania i ewaluacji. Konsultacje Ogólne o Prawach Człowieka powinny stanowić jego nieodłączny element. NJCM wyraża nadzieję, że Izba Reprezentantów wprowadzi klarowny plan i kalendarz okresowych ewaluacji, które pociągną debatę o prawach człowieka również poza datę 10 kwietnia 2014 roku.

Zniesienie ograniczeń w sądowym egzekwowaniu praw człowieka

Inicjatywa z Taverne poprzez zgłoszenie poprawki do Artykułu 94 Konstytucji Holandii znosi uprawnienie sędziów do kontrolowania prawodawstwa państwowego pod kątem realizacji konwencji i postanowień prawa międzynarodowego, które obowiązują w Holandii. Artykuł ten stanowi o prawach podstawowych, lub innymi słowy "minimalnych standardach", których rząd, parlament i inne władze muszą przestrzegać w odniesieniu do obywateli. W wypadku gdy prawodawstwo państwowe stanie w sprzeczności z tymi standardami, sąd może uznać je za nieobowiązujące. W ten sposób sądownictwo chroni obywateli przed procesami politycznymi i społecznymi w sytuacjach kiedy inne (krótkoterminowe) interesy wygrywają. W prawie holenderskim sędziowie nie są uprawnieni do badania zgodności ustaw z Konstytucją, Artykuł 94 jest wyjątkowo istotny. W opinii NJCM inicjatywa zgłaszająca poprawkę do niego podkopuje cały system prawny Holandii i w związku z tym powinna być zniesiona.

Zniesienie obowiązku osiedleńczego dla "Holendrów antylskich"

Propozycja legislacyjna z inicjatywy Bosmana narzuca wymagania dla Holendrów z Aruby, Curaçao i Saint Martin, którzy chcą się osiedlić i mieszkać w Holandii. Wymaga ona od nich znalezienia pracy i dostatecznych zarobków; muszą być przyjęci do szkoły lub na uczelnię w Holandii lub posiadać tam rodzinę. Propozycja ma zapobiegać osiedlaniu się "...nowej grupy Holendrów z Antyli, którzy nie są w stanie się sami utrzymać bądź popełniają poważne przestępstwa" w Holandii. Zniweczyłaby ona również wysiłki na rzecz integracji antylskich Holendrów, którzy już tutaj są (Kamerstukken (dziennik ustaw) II 2012/2013, 33 325, nr 6, str 1-2). NJCM uważa, że propozycja ta nie rozwiąże domniemanych problemów bezrobocia i przestępczości pośród społeczności antylskiej, a zamiast tego wprowadzi segregację ze względu na miejsce pochodzenia, czego klarownie zakazuje holenderskie prawo. W związku z tym, NJCM wnosi do Izby Reprezentantów o odrzucenie propozycji.

Wydajniejszy Holenderski Instytut Praw Człowieka

Gabinet - złożony z ministrów i sekretarzy stanu - zamierza zmniejszyć budżet Holenderskiego Instytutu Praw Człowieka. O zmniejszeniu środków zdecydowano jeszcze przed ewaluacją finansową, która według Ministra Sprawiedliwości miała mieć miejsce dwa lata po założeniu Instytutu. NJCM stwierdza z ubolewaniem, że takie działanie wysyła negatywne sygnały do kraju i za granice. Instytut wymaga dostatecznych środków, by funkcjonować jako organ doradczy dla władz, nadzorca i źródło informacji. Jest to szczególnie istotne teraz, gdy Instytut ma uzyskać ocenę "A" od ONZ, co było celem Izby Reprezentantów, kiedy Instytut był zakładany.

Infrastruktura i spójność - poziom krajowy

Jeśli Plan Akcji ma faktycznie okazać się wartościowym narzędziem we wprowadzaniu polityki, Minister Pasterk będzie musiał zadbać o większe zaangażowanie ze strony pozostałych ministerstw i ich wydziałów. W tym celu zaproponowany Międzywydziałową Konsultację o Prawach Człowieka na którą zaproszono wszystkie wydziały, 3 lub 4 razy do roku. Realizacja Planu jest na agendzie Konsultacji. NJCM jest zdania, że spójność polityki praw człowieka w Holandii zyska, jeśli Konsultacja będzie bardziej transparentna. Jeśli, na przykład, daty Konsultacji będą (punktualnie) ogłaszane publicznie, społeczeństwo obywatelskie będzie miało możliwość zgłaszania punktów do agendy lub przedstawiania konkretnych spraw pod dyskusję. NJCM nalega na zwiększenie roli Instytutu Praw Człowieka w Konsultacjach. Powinien on móc czynnie w nich uczestniczyć, by spełniać swoją funkcję rządowego ciała doradczego.

Przegląd międzynarodowych zaleceń

Rząd miał przygotować przegląd międzynarodowych rekomendacji i ich zgodności do wykorzystania podczas Konsultacji. Przegląd ów miał być gotowy na początku roku 2014 (NAP-MR str. 21). NJCM uważa to za bardzo przydatne narzędzie dla Konsultacji. Co więcej, może stanowić praktyczne narzędzie do pomiaru postępów procesu implementacyjnego; obecnie konkretne działania które są częścią Planu Akcji są nieliczne i często przekroczony został termin ich realizacji. W społeczeństwie demokratycznym mierzenie działań rządu kryteriami praw człowieka jest wyjątkowo ważne. Dlatego NJCM uważa, że przegląd ten powinien zostać upubliczniony.

Infrastruktura - rola społeczeństwa obywatelskiego

Jeśli chodzi o dalszy rozwój społeczeństwa obywatelskiego, to Plan Akcji bogaty jest w pomysły (str. 28). Jednakże z doświadczeń NJCM w zakresie konsultowania rządowych raportów dla komitetów nadzorczych ONZ wynika, że stanowią one raczej zbiór oczekiwanej krytyki, niż faktycznego wskazania na problemy w polityce i prawie oraz konstruktywnego dialogu na temat możliwych rozwiązań. Można to rozwiązać inaczej, pod warunkiem, że rząd będzie faktycznie przygotowany na przyjęcie rekomendacji i krytyki i wykorzystanie ich jako podstaw do działania. Gabinet gotów jest dać swój wkład w działania w Koalicji na rzecz Praw Człowieka (BMO-NL, koalicja czternastu holenderskich organizacji pozarządowych działających na rzecz praw człowieka, którym obecnie przewodniczy NJCM) co w oczach NJCM jest powodem do optymizmu. Konsultacje jednak nie wyczerpują działania społeczeństwa obywatelskiego, które jest tworem dużo większym i bardziej zróżnicowanym.

Ratyfikacja Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych

Odpowiedź Gabinetu na pytanie czy zamierza ratyfikować Protokół Fakultatywny (podpisany w 2009 roku) brzmi tak, że bada on konsekwencje ratyfikacji. NJCM uważa, że nadszedł czas na udzielenie ostatecznej odpowiedzi na pytanie kiedy to badanie się zakończy i nalega na członków Izby Reprezentantów, żeby wyniki badania były podane do wiadomości publicznej. 10 kwietnie 2014 roku Gabinet powtórzył jednak swoją poprzednią odpowiedź.

Lista kontrolna praw społecznych i ekonomicznych

W odniesieniu do zgodności działań rządu z prawami społecznymi i ekonomicznymi, Plan Akcji przewiduje powstanie listy kontrolnej zgodności polityki i prawodawstwa z prawami człowieka (str. 20). NJCM w pełni popiera ten pomysł, przy tym chętnie dowie się, jak taka lista kontrolna ma powstać.

Edukacja praw człowieka

Podczas prezentacji Państwowego Planu Akcji na rzecz Praw Człowieka wszyscy mówcy wprowadzający, wśród nich Minister Spraw Wewnętrznych, zgodzili się co do faktu, że w Holandii istnieje ogólny brak wiedzy i świadomości dotyczących praw człowieka na wszystkich poziomach (od dzieci w szkołach podstawowych po służbę cywilną). Pomimo że waga tego problemu podkreślona jest przez Plan Akcji (NAP-MR str. 29), niewiele się dzieje w kwestii obłożenia Ministerstwa Edukacji, Kultury i Nauki odpowiedzialnością za zmianę tego stanu rzeczy. W reakcji na raport Rady ds Edukacji ('sprawa obywatelstwa w edukacji'), Sekretarz Stanu w tym Ministerstwie zapewnił, że zbada w jaki sposób prawa człowieka, w tym prawa dzieci, mogą stać się kluczowymi celami w odniesieniu do sprawy obywatelstwa (List Sekretarza Stanu w Ministerstwie Edukacji, Kultury i Nauki, Obywatelstwo w edukacji, 16 grudnia 2013, str. 6). NJCM nalega, by Izba Reprezentantów rozliczyła Sekretarza Stanu z wypełnienia obietnicy i upewniła się, że w edukacji znajdzie się więcej miejsca na prawa człowieka, uwzględniając jak ważna jest wiedza o nich dla działania konstytucyjnego demokratycznego państwa.

Tło Państwowego Planu Akcji Prawa Człowieka

Państwowy Plan Akcji na rzecz Praw Człowieka ma na celu wyjaśnienie roli państwa, a zwłaszcza rządu, we wprowadzaniu i promocji praw człowieka w Holandii. W tym celu ma uczynić transparentną infrastrukturę ochrony praw człowieka w Holandii oraz rolę władz ją tworzących. Ma również przedstawić przegląd środków, które zostały podjęte w celu ochrony praw człowieka.

Państwowy Plan Akcji na rzecz Praw Człowieka jest narzędziem dla rządu do realizacji rekomendacji Komitetu Praw Człowieka ONZ, w kontekście Ogólnego Przeglądu Okresowego z roku 2012 i informacji od komitetów nadzorujących realizację postanowień Konwencji Praw Człowieka. Powołanie Planu Akcji było zalecane Holandii przez Komisarza ds Praw Człowieka Rady Europy już w roku 2009. Rząd zobowiązał się do stworzenia takiego planu w liście "Szacunek i Prawa dla Wszystkich" z 14 czerwca 2013 roku i obietnicę powtórzył w odpowiedzi na coroczny raport Instytutu Praw Człowieka z 9 września 2013 roku. W raporcie tym Instytut określił korzyści płynące z powołania Planu Akcji dla rządu i rekomendował powołanie go do życia.

Poza Państwowym Planem Akcji na rzecz Praw Człowieka, Gabinet opublikował również Państwowy Plan Akcji w sprawie Biznesu i Praw Człowieka 20 grudnia 2013 roku. Ten plan powstał w kontekście politycznego celu rządu, jakim jest promowanie poszanowania praw człowieka przez sektor biznesowy i zapobieganie naruszaniu praw człowieka tak przez konkretne firmy, jak i łańcuch dostawców. Plan Akcji oparty jest na złożeniach dotyczących biznesu i praw człowieka nakreślonych przez profesora Johna Ruggie'go na prośbę ONZ. W październiku 2011 roku, Komisja Europejska nakazała państwom członkowskim UE stworzenie planu wprowadzenia na poziomie krajowym tych wytycznych ONZ. Holenderska Izba Reprezentantów poszła w jej kroki.

Źródła

List NJCM na okoliczność Konsultacji Ogólnych na rzecz Praw Człowieka (po holendersku)

Państwowy Plan Akcji na rzecz Praw Człowieka (po holendersku)

Państwowy Plan Akcji w sprawie Biznesu i Praw Człowieka