Szwedzka organizacja obrony praw człowieka Civil Rights Defenders (CRD), członek Liberties, dokonała przeglądu nowej umowy o współpracy politycznej, znanej jako „Porozumieniem z Tidö” (Tidöavtalet), i ustaliła, że zawiera ona środki naruszające standardy praw człowieka. Porozumienie zostało przedstawione przez Umiarkowaną Partię Koalicyjną, Chrześcijańskich Demokratów, Liberałów i Szwedzkich Demokratów 14 października 2022 r.

Przegląd organizacji Civil Rights Defenders opiera się na perspektywie zasądzającej się na prawach podstawowych i zwraca uwagę na te części umowy, które według oceny CRD nie są zgodne z silną ochroną wolności i praw podstawowych w Szwecji. Przegląd koncentruje się przede wszystkim na obszarach polityki kryminalnej, polityki migracyjnej i praworządności, z których dwa pierwsze obejmują znaczną część umowy. Dokonano również przeglądu innych istotnych obszarów.

„Jako organizacja praw człowieka jesteśmy bardzo zaniepokojeni treścią Porozumienia z Tidö. Zawiera szereg środków, które są wyraźnie sprzeczne ze standardami praw człowieka, które obowiązują w Szwecji” – mówi John Stauffer, dyrektor ds. prawnych i zastępca dyrektora wykonawczego w organizacji Civil Rights Defenders.

Przed wyborami w 2022 r. CRD dokonała przeglądu manifestów wyborczych wszystkich partii parlamentarnych biorąc pod lupę prawa podstawowe, a teraz zrobiła to samo z Porozumieniem z Tidö.

Deklarowana perspektywa oparta na prawach podstawowych oznacza, że tworząc przegląd organizacja bazowała na międzynarodowych, regionalnych i krajowych zobowiązaniach w zakresie praw człowieka, których Szwecja powinna przestrzegać. Przykładami są Konwencja ONZ o prawach obywatelskich i politycznych, Konwencja europejska, Karta praw podstawowych UE i szwedzka konstytucja. Dokumenty te ustanawiają podstawowe wolności i prawa jednostek oraz obowiązki państw w zakresie ich poszanowania i ochrony.

Porozumienie zawiera dużą liczbę środków, a wiele z nich zależy od dalszych działań. Nadal nie wiadomo, jak będzie wyglądać ustawa lub nowa polityka, jeśli stanie się rzeczywistością. Jednak środki zawarte w porozumieniu wskazują niepokojący kierunek i wysyłają sygnały, które same w sobie są bardzo poważne.

Porozumienie, które sprawi, że Szwecja stanie się bardziej represyjna i pozbawi ludzi ich praw

Umowa ma charakter wyraźnie represyjny. Koncentruje się na zwiększeniu liczby zatrzymań (w tym dzieci i młodzieży), surowszych wyrokach, zwiększonych możliwościach monitorowania i deportacji oraz środkach podważających praworządność i prawa człowieka. Istnieją środki mające na celu utrudnienie sytuacji uchodźców, osób nieposiadających dokumentów lub osób ubiegających się o azyl, a ogólnym celem umowy jest ograniczenie migracji, niezależnie od konsekwencji, jakie może to mieć dla praw człowieka lub godności jednostki. Istnieje również powtarzające się wiązanie migracji z przestępczością, które wyróżnia osoby z doświadczeniem migracyjnym jako przyczynę problemów Szwecji.

Działania dotyczące polityki kryminalnej wpisują się w trend, który obserwujemy w całej Europie, często nazywany „populizmem karnym”.

Oznacza to, że zamiast koncentrować się na skutkach w zakresie zapobiegania przestępczości decydenci skupiają się na sankcjach karnych, ponieważ zwiększają one ich popularność wśród wyborców. Badania i doświadczenia innych krajów nie potwierdzają tezy, że surowsze kary zmniejszają przestępczość. Zgodnie ze standardami praw człowieka sankcje karne muszą być proporcjonalne.

CRD zauważa również, że kilka z proponowanych środków byłoby bezpośrednio sprzecznych z międzynarodowymi i regionalnymi zobowiązaniami i konwencjami, do których zobowiązała się Szwecja, a także z jej własną konstytucją.

Porozumienie podważa zasady praworządności

Jeśli środki proponowane w porozumieniu staną się rzeczywistością, będziemy mieć społeczeństwo, które nie opiera się już na podstawowej zasadzie rządów prawa, czyli równości wszystkich wobec prawa. Prawa nie będą oparte na potrzebach ludzi, ale na ich przynależności do grupy i statusie prawnym. Porozumienie utworzy hierarchię między mieszkańcami Szwecji, osobami posiadającymi obywatelstwo i grupami wrażliwymi oraz padającymi ofiarą rasizmu.

Ostatecznie dotyka to nie tylko tych grup, ale ma również negatywny wpływ na całe społeczeństwo i wszystkie nasze prawa. Podważy prawa człowieka, rządy prawa i liberalną demokrację.

Porozumienie z Tidö pokazuje, że światowy trend demontażu demokracji dotarł do Szwecji. Członkowi Civil Rights Defenders od 40 lat podejmują działania na rzecz praw człowieka na całym świecie, a teraz te doświadczenia przydają się, gdy trzeba bardziej skoncentrować się na obronie podstawowych wolności i praw u siebie w domu.