Przepisy nie przewidują również możliwości dostępu do akt postępowania. W ubiegłym tygodniu TK uznał te przepisy za niezgodne z Konstytucją.
Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone wnioski Rzecznik Praw Obywatelskich, która w swym wniosku wskazała, że Konstytucja RP gwarantuje każdemu, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wskazywał, że konstytucyjne prawo do obrony należy rozumieć szeroko i nie powinno być ono ograniczone wyłącznie do odpowiedzialności karnej sensu stricte.
W postępowaniu o wykroczenia dostęp do obrońcy miała dopiero osoba obwiniona na etapie postępowania przed sądem, a nie już na etapie postępowania wyjaśniającego. Ponadto w praktyce RPO ujawnił się ogólny problem dotyczący braku regulacji w zakresie możliwości dostępu do akt sprawy o wykroczenie na etapie czynności wyjaśniających.
W sprawie opinię przyjaciela sądu przedstawiła międzynarodowa organizacja Open Society Justice Initiative. Organizacja podkreśliła, że aktualne przepisy postępowania w sprawach o wykroczenia stanowią poważne naruszenie prawa do rzetelnego procesu gwarantowanego przez Europejską Konwencję Praw Człowieka, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, a także inne międzynarodowe standardy.
Unia Europejska w ramach programu sztokholmskiego przyjęła szereg dyrektyw mających na celu podniesienie praw procesowych osób podejrzanych i oskarżonych oraz ofiar przestępstw. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego oraz Rady o prawie do obrony w postępowaniu karnym przewiduje, że państwa powinny zapewnić dostęp do obrońcy na każdym etapie postępowania, w tym przed pierwszym przesłuchaniem. Prawo to obejmować ma również postępowania w sprawach o wykroczenia.
„Na państwa członkowskie Unii Europejskiej został już nałożony obowiązek zapewnienia realnego prawa do obrony w postępowaniu karnym i w postępowaniu w sprawach o wykroczenia” – mówi Irmina Pacho, prawniczka HFPC. „Wyrok Trybunału Konstytucyjnego świadczy o wdrożeniu dyrektywy w zakresie postępowania w sprawach o wykroczenia. Ostateczny termin na jej całkowitą implementację przez państwa unijne przypada 27 listopada 2016 r.” – dodaje Irmina Pacho.
Na rozprawie w charakterze obserwatora obecny był Zaza Namoradze, dyrektor biura Open Society Justice Initiative w Budapeszcie.
