Termin “prawa człowieka” odnosi się do standardów traktowania, które gwarantują osobie możliwość przeżycia życia w sposób satysfakcjonujący. Ogólnie rzecz biorąc, prawa człowieka chronią cztery różne aspekty naszego życia:
- Życie prywatne. Prawa człowieka dają nam kontrolę nad naszą osobistą przestrzenią i wolnością i chronią nas przed ingerencją władzy. To na przykład prawo do prywatności, prawo do własności i prawo do wolności
- Życie publiczne. Prawa człowieka dają nam możliwość wypowiedzenia się co do tego, jak rządzone jest społeczeństwo. Na przykład poprzez prawo do głosowania, prawo do swobody wypowiedzi czy prawo do protestu.
- Życie zawodowe. Prawa człowieka chronią nas przez wykorzystywaniem i nadużyciami w miejscu pracy. Na przykład dzięki prawu do bezpiecznych warunków pracy lub płatnych wakacji.
- Jakość życia. Prawa człowieka chronią nasze podstawowe potrzeby materialne i dają nam szansę na rozwój naszych umiejętności i na wniesienie wkładu w rozwój społeczeństwa. To na przykład prawo do opieki zdrowotnej, edukacji lub kultury.
Prawa człowieka nie przyznają jednostce prawa do robienia, czego chce. Prawo każdej osoby musi być zrównoważone z prawem innej osoby. Na przykład, twoje prawo do wolności słowa nie uprawnia cię do śpiewania na cały głos w środku nocy kawałka Jackson 5 “I want you back” przed domem twojej byłego partnera. Nawet jeśli jesteś przekonany, że twój występ sprawi, że zda on sobie sprawę, jak wielkim błędem było wasze rozstanie - twój były partner ma prawo do prywatności. Mają je także jego sąsiedzi. Więc lepiej napisz list.
Skąd pochodzą prawa człowieka?
Idea praw człowieka nie jest nowa. Można ją znaleźć w dawnym dziełach filozoficznych i w wielu religiach. Mówiąc najprościej, prawa człowieka są odpowiedzią na odwieczne pytania, które zadawali sobie ludzie od kiedy zaczęli mieszkać w zorganizowanych grupach: Jak ludzie powinni się wzajemnie traktować? Jak społeczeństwa powinny być zorganizowane? Czym jest sprawiedliwość? Jak dobrze żyć? Czy istnieje lekarstwo na ludzi takich jak Justin Bieber czy One Direction?
Termin “prawa człowieka” jest szeroko akceptowany i stosowany od końca II wojny światowej. Rządy na całym świecie były zszokowane przerażającym traktowaniem ludzi podczas jej trwania. Zauważano także, że wojna była w ogóle możliwa, ponieważ pewne rządy z łatwością mogły łamać prawa człowieka. Na przykład stosując mowę nienawiści wobec mniejszości lub aresztując ludzi, lub też cenzurując literaturę sprzeciwiającą się szkodliwej propagandzie. Na fali powojennej poczucia winy, rządy zaczęły stwarzać międzynarodowe porozumienia, które określały podstawowe standardy ochrony lub “prawa człowieka”.
Pierwszy międzynarodowy dokument z ogólną listą praw człowieka pochodzi od Amerykanów (w szerszym sensie, mając na myśli Amerykę Północą, Środkową i Południową, a nie tylko Stany Zjednoczone) - to Amerykańska Deklaracja Praw i Obowiązków Człowieka, przyjęta w 1948 roku. Osiem miesięcy później przyjęto ONZ-owską Powszechną Deklarację Praw Człowieka, a w 1950 roku - Europejską Konwencję Praw Człowieka.