Monitoring UE

​UE musi zrobić więcej, aby wypełnić luki w ochronie praw więźniów

Wyniki badań pokazują, że pomimo wdrażania pewnych działań na poziomie europejskim, obecne przepisy dotyczące ochrony praw osób podejrzanych o popełnienie przestępstw karnych nie są zgodne z międzynarodowymi i unijnymi normami.

by Valeria Pescini

"Koszty braku działań na szczeblu europejskim w obszarze praw proceduralnych i warunków przetrzymywania" to badanie przeprowadzone przez European Added Value Unit, zespół będący częścią Biura Analiz Parlamentu Europejskiego, który analizuje obszary polityki, w których wspólne działania na poziomie UE są ograniczone, chociaż mogłyby odgrywać istotną rolę w zapewnianiu większej skuteczności i dóbr publicznych dla obywateli Europy.

Metodologia

W analizie poruszono kwestię praw procesowych i warunków panujących w więzieniach. Autorzy starają się zidentyfikować luki i bariery charakteryzujące system, ich wpływ zarówno na poziomie gospodarczym, jak i indywidualnym w zakresie ochrony podstawowych praw i wolności oraz potencjalne koszty i korzyści wynikające ze wspólnego działania na poziomie europejskim dotyczące rozwiązania tych przeszkód.

Niniejsze opracowanie analizuje europejskie ramy regulacyjne, począwszy od ustanowionego w 2009 r. harmonogramu działań mających na celu umocnienie praw procesowych osób podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym, dyrektywy o prawach do tłumaczenia ustnego i pisemnego, prawa do informacji i dostępu do adwokata w sprawie domniemania niewinności i w sprawie praw nieletnich podejrzanych. Omawia również zieloną księgę Komisji w sprawie warunków panujących w więzieniach i unijną współpracę dotyczącą wymiaru sprawiedliwości, w tym europejski nakaz aresztowania, europejski nakaz dochodzeniowy i europejski nakaz nadzoru.

Raport opiera się na badaniach porównawczych analizujących systemy prawne państw członkowskich i wdrażanie w tych krajach prawa UE. Ponadto dokument przygotowany przez RAND Europe, załączony do sprawozdania, ma na celu oszacowanie wpływu luk i przeszkód na badany obszar.

Główne wnioski

W badaniu podkreślono, że pomimo podjęcia działań na szczeblu europejskim, mających na celu stworzenie prawdziwego obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w UE oraz rozwinięcia współpracy sądowej opartej na zasadzie wzajemnego uznawania, europejskie uregulowania dotyczące praw osób podejrzanych o popełnienie czynu zabronionego ogranicza się do zapewnienia wspólnych minimalnych standardów, niespełniających międzynarodowych i unijnych standardów.

Badania koncentrują się na pewnych niedociągnięciach dotyczących podstawowego prawa do rzetelnego procesu sądowego, ale także odkrywają, że niektóre kwestie, takie jak tymczasowe aresztowanie, nadal nie zostały rozwiązane, a różne poziomy gwarantowanej ochrony prowadzą do dyskryminacji wśród europejskich obywateli.

Wpływ wspomnianych niedociągnięć na osoby zaangażowane i ich rodziny w ramach gwarancji proceduralnych w postępowaniu karnym ma głównie charakter ekonomiczny i materialny, chociaż badanie podkreśla również niematerialną szkodę, która może mieć wpływ na zdrowie psychiczne, zwłaszcza w przypadku osób podatnych na zagrożenia. Ponadto RAND dążyło do ilościowego oszacowania kosztów takich luk, na przykład w związku z aresztem przedprocesowym, który jest jedną z głównych przyczyn przeludnienia w więzieniach, a który z kolei ma negatywny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne zatrzymanych. Oszacowano, że tymczasowe aresztowania wiążą się z kosztami dla państw członkowskich UE w wysokości około 1,6 mld euro rocznie.

Niektóre rozwiązania

W badaniu zaproponowano pewne działania i możliwość współpracy, które można by było podjąć na szczeblu UE w celu wyeliminowania wyżej wymienionych braków, takich jak zapewnienie lepszej zgodności z zobowiązaniami międzynarodowymi, wzmocnienie międzynarodowych mechanizmów monitorowania, właściwe wdrożenie i okresowy przegląd prawodawstwa UE, a także przyjęcie nowego prawodawstwa UE.

Podsumowując, niniejsze sprawozdanie zawiera nie tylko analizę kosztów braku działań na szczeblu europejskim, ale przede wszystkim pokazuje nam wartość dodaną UE w zakresie praw procesowych i warunków zatrzymania, podkreślając, że "dalsze działania i współpraca na szczeblu europejskim doprowadziłyby do większego poszanowania wartości i praw UE, spełniłyby oczekiwania europejskich obywateli w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, zwiększyłyby wzajemne zaufanie między organami sądowymi w oparciu o poszanowanie praw podstawowych, a na koniec byłyby oszczędnością dla państw członkowskich".

Donate to liberties

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

We’re grateful to all our supporters

Your contributions help us in the following ways

► Liberties remains independent
► It provides a stable income, enabling us to plan long-term
► We decide our mission, so we can focus on the causes that matter
► It makes us stronger and more impactful

Your contribution matters

As a watchdog organisation, Liberties reminds politicians that respect for human rights is non-negotiable. We're determined to keep championing your civil liberties, will you stand with us? Every donation, big or small, counts.

Subscribe to stay in

the loop

Why should I?

You will get the latest reports before anyone else!

You can follow what we are doing for your rights!

You will know about our achivements!

Show me a sample!