Liberty przyjęła z zadowoleniem apel Niezależnego Organu Oceniającego Prawodawstwo ws. Terroryzmu o gruntowną reformę przepisów dotyczących nadzoru w Wielkiej Brytanii.

W głównym raporcie, liczącym 300 stron, David Anderson QC potępia status quo wynikający z ustawy o uprawnieniach śledczych (RIPA) z 2000 roku, uznając go za “niedemokratyczny, niepotrzebny i - na dłuższą metę - nie do przyjęcia” i zaleca jego zastąpienie nową, kompleksową ustawą, która mogłaby być właściwie zrozumiana przez ludzi i parlamentarzystów.

Zalecenie to stoi w jaskrawej sprzeczności z wielokrotnie powtarzanymi przez rząd od 2013 roku twierdzeniami, jakoby obecne ramy prawne zapewniały skuteczne gwarancje właściwej ochrony prywatności Brytyjczyków.

Potrzeba reformy

Liberty od dawna wzywa do reformy RIPA w celu zapewnienia, że ingerencja w prywatność jest właściwie autoryzowana i zgodna z prawnoczłowieczymi zasadami konieczności i proporcjonalności.

David Anderson oświadcza, że nowe prawo musi:

• spełniać międzynarodowe standardy praw człowieka i podlegać widocznym i wymagającym zabezpieczeniom, odzwierciedlającym zasadnicze znaczenie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i ustawy o prawach człowieka (Human Rights Act).
• wymagać uprzedniej kontroli sądowej wszystkich nakazów przechwytywania danych i niektórych wniosków o udostępnienie danych komunikacyjnych. To postulat, o który Liberty walczy od ponad dekady. Zgoda powinna być udzielana przez Komisarzy Sądowych pełniących służbę w nowej Niezależnej Komisji Nadzoru i Wywiadu (ISIC). Anderson zaleca, by ISIC miało dodatkowe uprawnienia do powiadamiania podmiotów podlegających nadzorowi o ich prawie do złożenia wniosku do Trybunału o Uprawnieniach Śledczych (IPT), który nadzoruje brytyjskie służby bezpieczeństwa.

Zalecenia

Raport zawiera 124 oddzielne zalecenia, z których wiele jest zbieżnych z obserwacjami Liberty przedłożonymi Andersonowi i uporczywymi apelami o zmianę. Raport zaleca, by:

• IPT powinien móc decydować o niezgodności z ustawą o prawach człowieka (Human Rights Act), a jego orzeczenia powinny być zaskarżalne w kwestiach prawnych
• Eksploatacja Sieci Komputerowych (CNE lub hakerstwo) powinno być regulowane prawne.
• Prowadzenie operacji pod przykryciem powinno pozostać tajne, jednak możliwości inwazyjnego szpiegowania powinny być podane do wiadomości publicznej.

Anderson twierdzi również, że nie podjęto jeszcze działań operacyjnych w sprawie Przepisów szpiclowania (projekt ustawy wymagającej archiwizacji danych o ruchu internetowym użytkowników) i kwestionuje legalność, inwazyjność i koszty propozycji. To cios dla planów ministerstwa spraw wewnętrznych, zakładających szybkie wprowadzenie ustawy o uprawnieniach śledczych. Anderson wskazuje, że żaden inny kraj Unii Europejskiej czy Wspólnoty Narodów nie wymaga blankietowej retencji danych o ruchu internetowym, a Australia ostatnio zakazała tego prawnie.

Raport potwierdza również, że agencje wywiadowcze nie są zainteresowane stałym umieszczeniem kodowania pod kontrolą państwa, co obala wypowiedzi premiera ze stycznia tego roku.

Masowe gromadzenie danych

Niestety Anderson sugeruje, by “masowe gromadzenie” danych z komunikacji zewnętrznej (wysyłanych z i do Wielkiej Brytanii) powinno nadal podlegać “dodatkowym zabezpieczeniom” i zaleca utrzymanie istniejącego obecnie obowiązkowego przetrzymywania danych komunikacyjnych na mocy ustawy z 2014 roku o retencji danych i uprawnieniach śledczych (DRIPA).

Raport przedstawia analizę sześciu przypadków, usprawiedliwiających masowe przechwytywanie. Jednakże podane informacje są tak ograniczone i mgliste, że nie sposób ocenić, czy cele bezpieczeństwa mogły być osiągnięte za pomocą ukierunkowanych i precyzyjnych metod obserwacji, którymi dysponują obecnie agencje.

Liberty nie kwestionuje zastosowania i wartości samych uprawnień do inwazyjnego nadzoru. Wierzy jednak, że masowe, spekulacyjne przechwytywanie komunikacji i przetrzymywanie danych jest bezprawne, niepotrzebne i nieproporcjonalne. Liberty obecnie kwestionuje legalność masowego przechwytywania przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, a także reprezentuje członków parlamentu, Toma Watsona i Davida Davisa w postępowaniu sądowym, zaskarżającym ustawę o retencji danych (DRIPA).

Shami Chakrabarti, dyrektor Liberty, powiedział:

“Ten przenikliwy raport mocno kontrastuje z manewrami obronnymi Komisji ds. Wywiadu i Bezpieczeństwa, skompromitowanej w ostatniej kadencji parlamentarnej. Liberty od wielu lat działa na rzecz kontroli sądowej nakazów i przeciwko Przepisom szpiclowania. Mimo, że nie zgadzamy się z wszystkimi wnioskami pana Andersona, jego interwencja powinna być początkiem odbudowywania zaufania publicznego co do nadzoru, prowadzonego z poszanowaniem prywatności, demokracji i prawa. Jest to kolejne potwierdzenie słuszności odważnego kroku, na jaki zdobył się Snowden”.