Organizacje i aktywiści społeczeństwa obywatelskiego wnoszą istotny wkład w propagowanie i ochronę naszych praw oraz wspólnych wartości, na których opiera się projekt Unii Europejskiej, której święto dziś obchodzimy. Społeczeństwo obywatelskie powinno zostać docenione i uznane za kluczowy czynnik zapewniający nam pokój i jedność w Europie. Jego prawidłowe działanie utrudniają jednak kampanie oszczerstw, przesadne obciążenia administracyjne, ideologicznie tendencyjne finansowanie i wykluczenie z procesów stanowienia prawa. Komisja Europejska powinna okazać społeczeństwu obywatelskiemu lepsze wsparcie.
Komisja Europejska przeprowadziła konsultacje z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego w związku ze zbliżającą się publikacją sprawozdania na temat przestrzeni obywatelskiej i roli organizacji społeczeństwa obywatelskiego w ochronie i propagowaniu praw podstawowych w UE. Liberties z zadowoleniem przyjęło tę inicjatywę uznając ją za krok we właściwym kierunku. Aby wesprzeć prace Komisji, przygotowaliśmy dokument strategiczny – Wprowadzanie w życie praw człowieka i wartości z artykułu 2. Dokument pokazuje, jakie działania organizacje społeczeństwa obywatelskiego podejmują na rzecz naszych praw i demokracji oraz zwraca uwagę na wyzwania i trudności, z jakimi się zmierzają. Jednak sprawozdanie Komisji nie wystarczy, aby zapewnić społeczeństwu obywatelskiemu wsparcie, którego potrzebuje, aby nadal angażować się w swoją pracę, oraz aby odeprzeć próby podważania ich roli i wysiłków przez rządy i osoby u władzy. Dlatego w naszym artykule sugerujemy również, jakie środki Komisja Europejska powinna wprowadzić w celu zachowania i rozszerzenia przestrzeni obywatelskiej.
W jakim celu działają organizacje społeczeństwa obywatelskiego?
Bez względu na to, na kogo głosujemy, większość osób uważa, że nasi przedstawiciele powinni wysłuchać naszych obaw i zrobić to, co najlepsze dla nas wszystkich. Niezależnie od tego, czy chodzi o finansowanie szkół i szpitali, na których polegają nasze społeczności, zmuszanie korporacji do wystarczająco wysokich płac dla swoich pracowników, aby wspierać ich rodziny, czy też zapewnienie naszym dzieciom bezpieczeństwa w mediach społecznościowych.
Aby ich wysłuchano, ludzie muszą połączyć swoje głosy. Organizacje społeczeństwa obywatelskiego budują mosty między społeczeństwem a politykami. Pozwalają zainteresowanym obywatelom organizować się, współpracować i informować polityków o tym, co nie daje im spać w nocy. To właśnie mają na myśli postępowi liderzy, kiedy mówią, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego są „podstawowym filarem demokracji”.
Jeśli chcesz na konkretnych przykładach zobaczyć, w jaki sposób społeczeństwo obywatelskie dba o to, żeby demokracja działała dla dobra nas wszystkich, przeczytaj nasz artykuł tutaj.
Wyzwania, przed którymi stoją organizacje społeczeństwa obywatelskiego
Pomimo, a czasem z powodu, ważnej roli, jaką organizacje społeczeństwa obywatelskiego pełnią w umożliwieniu obywatelom udziału w demokracji, niektóre rządy aktywnie próbują utrudnić im wykonywanie ich pracy. Na początku tego roku opublikowaliśmy nasz raport na temat praworządności w 2022 r. – kompleksowe badanie, w którym swoje opinie na temat zagrożeń i wyzwań dla naszych demokracji przedstawiły 32 organizacje społeczeństwa obywatelskiego z całej UE. Żadna organizacja nie przyznała, że jej rząd poczynił jakiekolwiek postępy w tworzeniu sprzyjającego środowiska dla społeczeństwa obywatelskiego.
W przewodniku „Wprowadzić prawa człowieka w życie" przedstawiamy główne przeszkody, na jakie napotykają organizacje społeczeństwa obywatelskiego podczas wykonywania swojej pracy w całej Unii Europejskiej:- Kampanie oszczerstw: niektóre rządy rozpowszechniają kłamstwa, aby zniszczyć zaufanie publiczne do organizacji społeczeństwa obywatelskiego.
- Wrogie regulacje: niektóre rządy wymagają od organizacji, których nie lubią, dużo niepotrzebnej papierkowej pracy lub stawiają im pewne warunki, wiedząc z góry, że organizacje nie będą w stanie ich spełnić, a następnie nie pozwalają im funkcjonować.
- Kryminalizacja, nękanie i zastraszanie aktywistów: niektóre rządy grożą działaczom więzieniem za dostarczanie osobom w potrzebie żywności, zapewnienie im schronienia lub porad prawnych.
- Ograniczone i politycznie stronnicze finansowanie: niektóre rządy dają dużo pieniędzy organizacjom, które je wspierają, a prawie żadnych tym, które nie podzielają ich światopoglądu.
- Ograniczony dostęp do informacji: niektóre rządy utrudniają organizacjom społeczeństwa obywatelskiego dostęp do informacji na temat decyzji podejmowanych przez rząd i odmawiają udziału w spotkaniach.
- Wykluczenie z konsultacji społecznych: niektóre rządy nie angażują organizacji społeczeństwa obywatelskiego w tworzenie prawa, co nie pozwala im się upewnić, że politycy przy podejmowaniu decyzji biorą pod uwagę interesy zwykłych ludzi.
Jeśli chcesz uzyskać informacje na temat konkretnych trudności, jakie stoją przed organizacjami pożytku publicznego, przeczytaj nasz artykuł tutaj.
5 priorytetów strategii UE na rzecz społeczeństwa obywatelskiego
W ostatnich latach UE zdała sobie sprawę, że należy lepiej chronić i wspierać unijne społeczeństwo obywatelskie, i zaczęła podejmować pewne pozytywne kroki w tym kierunku. Obejmowały one lepsze monitorowanie problematycznych przepisów i praktyk krajowych, ochronę organizacji społeczeństwa obywatelskiego przed fałszywymi procesami sądowymi oraz zwiększenie funduszy na wsparcie pracy organizacji.
UE musi jednak robić więcej, aby wspierać i chronić organizacje społeczeństwa obywatelskiego przed groźbami i atakami. Bez takiego wsparcia i ochrony wysiłki społeczeństwa obywatelskiego nie mogą być długofalowo podtrzymywane. Liberties wzywa UE do opracowania unijnej strategii na rzecz społeczeństwa obywatelskiego, która będzie się opierać na 5 kluczowych priorytetach:
- Promowanie nowej, pozytywnej narracji: strategia UE powinna wspierać organizacje społeczeństwa obywatelskiego w skuteczniejszej komunikacji, aby budować lepsze zrozumienie i poparcie społeczne dla wykonywanej przez nie pracy.
- Promowanie wspierających ram regulacyjnych: strategia UE powinna skłaniać rządy w Europie do upewnienia się, że unijne przepisy i praktyki ułatwiają, a nie utrudniają pracę organizacji społeczeństwa obywatelskiego.
- Zachęcanie do skutecznej ochrony przed groźbami i atakami: w ramach strategii UE należy także zaproponować konkretne kroki, aby zapewnić prawidłowe monitorowanie i odpowiednią reakcję na ataki na organizacje społeczeństwa obywatelskiego i działaczy.
- Zapewnienie inkluzywnego dostępu i możliwości kształtowania prawa i polityki: strategia UE powinna skłaniać państwa członkowskie do większego zaangażowania organizacji społeczeństwa obywatelskiego w krajowe prawo i tworzenie polityki oraz zaproponować ramy dialogu obywatelskiego na szczeblu UE.
- Zapewnienie dostępu do zrównoważonego finansowania: strategia UE powinna zachęcać rządy do poprawy sytuacji finansowej organizacji społeczeństwa obywatelskiego na szczeblu krajowym i lokalnym oraz do opracowania sposobów, aby finansowanie UE było bardziej dostępne i korzystne dla oddolnych podmiotów społeczeństwa obywatelskiego.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat bardziej szczegółowych zaleceń, przeczytaj nasz artykuł tutaj.
Dalsza lektura na ten temat:
