Po trzech pierwszych artykułach na temat stanowiska włoskich partii politycznych wobec legalizacji marihuany, polityki imigracyjnej i bezpieczeństwa oraz praw osób LGBTI, stowarzyszenie Antigone, organizacja partnerska Liberties, zebrało poruszone przez kandydatów w programach wyborczych główne kwestie związane z systemem wymiaru sprawiedliwości i bezpieczeństwem.

Propozycje Antigone dotyczące poprawy systemu wymiaru sprawiedliwości i więziennictwa obejmują przegląd i rewizję wielu ustaw, które przewidują nieproporcjonalne kary w stosunku do wagi przestępstw. Stowarzyszenie zaleca także szersze stosowanie środków alternatywnych do kary pozbawienia wolności i podkreśla, że rola zatrzymania powinna być szczątkowa, tak aby zapobiegać i karać zachowania, które mogłyby poważnie zagrozić podstawowym prawom wszystkich osób i utrudniać współżycie społeczne.

Jakie jest więc stanowisko partii politycznych wobec systemu wymiaru sprawiedliwości, bezpieczeństwa i systemu więziennictwa?

• Koalicja centroprawicowa: chociaż koalicja centroprawicowa ma wspólny program wyborczy, niektóre z partii będących częścią koalicji czasami nie podzielają tych samych poglądów. Koalicja uważa, że w kwestii obrony koniecznej, obecne prawo nie chroni właścicieli sklepów, którzy używają broni przeciwko tym, którzy próbują ich obrabować. Przepisy nie chronią także osób, które używają broni przeciwko złodziejom, którzy próbują ukraść własność prywatną. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo, koalicja apeluje o surowsze kary (także za drobne przestępstwa), budowanie nowych więzień w celu przeciwdziałania przeludnieniu w zakładach karnych i zatrudnianie większej liczby funkcjonariuszy policji. Ponadto domaga się zmiany prawa penitencjarnego i to w restrykcyjny sposób, na przykład poprzez dokonanie przeglądu przepisów dotyczących zapobieganiu torturom, które nie są już zgodne z normami ustanowionymi przez Komitet Przeciwko Torturom. Mniejsza część koalicji apeluje o częstsze stosowania procedury okresu próbnego i chce, aby prokuratura nie mogła odwołać się od wyroków uniewinniających sądu pierwszej instancji.

• Koalicja centrolewicowa
  • Partito Democratico: Partito Democratico w swoim programie nie poświęca wiele miejsca kwestii sprawiedliwości i bezpieczeństwa; w związku z tym zebraliśmy wszystkie realizowane w ostatnich latach przez PD propozycje. Po pierwsze, partia wezwała do ogólnej reformy prawa penitencjarnego, ale wciąż nie jest pewne, czy do tego dojdzie; po drugie, ustanowiła stanowisko Krajowego Rzecznika ds. praw osób pozbawionych wolności, który działa jako Krajowy Mechanizm Prewencji (NPM), zgodnie z Protokołem fakultatywnym do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur (OPCAT). Ponadto przyjęła szereg środków przewidzianych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku w sprawie Torreggiani, takich jak mechanizm kompensacyjny dla zatrzymanych, których prawa zostały naruszone w wyniku warunków panujących w więzieniach. Partia doprowadziła do ostatecznego zamknięcia Sądowych Szpitali Psychiatrycznych (OPG) dla osób, które nie mogły zostać skazane, ponieważ nie są w stanie stanąć przed sądem, ale które są uznawane za społecznie niebezpieczne. Koniec OPG nastąpił wraz z utworzeniem REMS, czyli rezydencji, których celem jest wyleczenie osób, które nie mogą stanąć przed sądem i otrzymują środki bezpieczeństwa, ponieważ są społecznie niebezpieczne. OPG były natomiast bardziej zorientowane na bezpieczeństwo. Partia zgodziła się jednak na złagodzenie ustawy przeciwko torturom i przyjęcie dekretu Minniti-Orlando, które zmniejszają ochronę osób ubiegających się o azyl i upoważniają władzę do ograniczenia swobody przemieszczania się niektórych grup obywateli (takich jak osoby ubogie) w pewnych okolicznościach.
• +Europa: program +Europy dotyczący wymiaru sprawiedliwości jest szerszy niż w przypadku innych partii politycznych. Jako jedną z propozycji, partia chciałaby wprowadzić więcej ograniczeń w stosowaniu aresztu przedprocesowego, który jest obecnie nadużywany. Ponadto środki alternatywne wobec aresztu powinny odgrywać centralną rolę w stosunku do więzienia, które powinno być stosowane w ostateczności. Partia proponuje również numery identyfikacyjne dla funkcjonariuszy organów ścigania, aby móc ich zidentyfikować, gdy noszą sprzęt, który sprawia, że wszyscy wyglądają tak samo. Ponadto propozycją, która ma na celu ograniczenie nadużyć na posterunkach policji, jest zainstalowanie wideokamer. Jeśli chodzi o kary, program obejmuje także zniesienie kary dożywotniego pozbawienia wolności oraz wprowadzenie sprawiedliwości naprawczej. Partia krytykuje stosowanie nadzwyczajnych dekretów, takich jak ustawa o imigracji i bezpieczeństwie, które zostały przyjęte przez Ministra Spraw Wewnętrznych, Minniti.
• Movimento 5 Stelle: W swoim programie Movimento 5 Stelle proponuje zniesienie przedawnienia karalności przestępstwa. Partia uważa, że oskarżeni mają tendencję do wydłużania czasu trwania procesu, aby osiągnąć granicę, powyżej której nie mogą już być karani za popełnioną zbrodnię. Z tego samego powodu Movimento 5 Stelle chce również znieść zakaz reformatio in peius, który uniemożliwia sędziemu drugiej instancji wydanie surowszej kary niż sędzia pierwszej instancji. Partia uważa, że w ten sposób mniej osób będzie skłonnych do apelacji i wykorzystania odwołania tylko po to, by doprowadzić do przedawnienia przestępstwa, o które są oskarżone. W swoim programie partia dodaje także, że należy zbudować nowe więzienia, które pomogą w problemie przeludnienia w zakładach karnych, i zatrudnić więcej funkcjonariuszy policji. Partia nie wspomina o stosowaniu alternatywnych środków do zatrzymania, ale niektórzy członkowie partii wspomnieli o mniej restrykcyjnym podejściu, którego celem ma być reintegracja zatrzymanych.
• Liberi e Uguali: Liberi e Uguali to partia założona przez grupę parlamentarzystów, którzy opuścili Partito Democratico i niektórych członków społeczeństwa obywatelskiego. Program dotyczący wymiaru sprawiedliwości nie jest zbyt szeroki, ale można wyciągnąć pewne wnioski patrząc na to, jakie stanowisko w tej sprawie partia zajmowała podczas ostatniej kadencji Parlamentu. Pozycja Liberti i Equuali w więzieniu polega na zagwarantowaniu praw i godności więźniów (między innymi) poprzez zmniejszenie liczby zatrzymanych; ponadto różni członkowie partii wyrazili poparcie dla reformy systemu penitencjarnego zainicjowanego przez Partito Democratico. Inną kwestią poruszoną w programie jest zmiana ustawy zakazującej stosowania tortur w celu uczynienia jej zgodną z Konwencją przeciwko torturom. W końcu partia wyraziła sprzeciw wobec "złagodzenia" art. 41-bis, surowego reżimu więziennego przewidzianego we włoskim systemie więziennictwa.

• Potere al Popolo: Potere al Popolo poświęca więcej miejsca sprawiedliwości. Partia proponuje szerszą reformę systemu penitencjarnego, aby zwiększyć użycie środków alternatywnych do zatrzymania. Inną ważną kwestią zaproponowaną przez Potere al Popolo jest zniesienie kary dożywocia, ponieważ partia uważa, że jest to sprzeczne z celem kary, która ma resocjalizować więźnia. Partia wspomina również o art. 41-bis, jednak w przeciwieństwie do Liberi e Uguali, chce znieść reżim poprzez inne sposoby radzenia sobie z przestępstwami i przestępcami powiązanymi z mafią. Innym tematem związanym ze sprawiedliwością, o którym wspomina Potere al Popolo, jest legalizacja marihuany i dekryminalizacja wszystkich innych narkotyków. Jeśli chodzi o tortury i nieludzkie lub poniżające traktowanie, partia proponuje modyfikację definicji tortur, która jest obecnie stosowana we włoskim kodeksie karnym i nie jest zgodna z definicją zawartą w Konwencji przeciwko torturom. W celu zmniejszenia bezkarności służb policyjnych, partia proponuje wprowadzenie numerów identyfikacyjnych dla wszystkich funkcjonariuszy policji. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo, program obejmuje zniesienie norm dekretu Minniti, które upoważniają władze do wydania zakazu przebywania w centrum miasta niektórym grupom obywateli (takim jak osoby ubogie, prostytutki i inne wrażliwe grupy osób).