13 organizacji pozarządowych przedstawiło analizę określającą skutki wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 19 listopada 2019 r. dotyczącego statusu Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego i Krajowej Rady Sądownictwa.

Nieprawidłowości w zakresie powoływania członków KRS i upolitycznienie części z nich

W swojej analizie organizacje zwróciły uwagę na to, że TSUE przesądził, że proces powoływania sędziów musi spełniać wymogi skutecznej ochrony sądowej. Wskazał, że wszystkie polskie sądy, jako sądy unijne, muszą odpowiadać standardom określonym w wyroku.

Finalną ocenę, czy tak jest, Trybunał pozostawił jednak sądom krajowym. Zwrócił jednak uwagę na szereg okoliczności, które powinny być wzięte pod uwagę, przez sąd dokonujący takiej oceny. Ocena taka powinna uwzględniać wszystkie istotne okoliczności faktyczne i prawne. Wskazał ponadto na zagadnienia, które będą musiały być wzięte pod uwagę, w realiach konkretnej sprawy, w której zadano pytanie prejudycjalne. Wśród nich wymienił m.in. nieprawidłowości w zakresie powoływania członków KRS, upolitycznienie części z nich oraz brak skutecznej kontroli sądowej decyzji wydawanych przez KRS. W zakresie Izby Dyscyplinarnej podniósł zaś kwestię jej autonomii organizacyjnej, czy jej wyłączną właściwość do rozpoznawania spraw dotyczących przymusowego przeniesienia sędziego w stan spoczynku.

Wyrok TSUE otwiera polskim sądom drogę do weryfikowania niezależności innych sądów

We wspólnym stanowisku organizacje pozarządowe zwracają uwagę, że wyrok TSUE otwiera polskim sądom drogę do weryfikowania niezależności innych sądów, nie tylko Izby Dyscyplinarnej. Wzywają, wszystkich aktorów uczestniczących w polskim wymiarze sprawiedliwości o rozważenie powstrzymania się od działania, jeśli działanie to mogłoby narazić bezpieczeństwo prawne, czy prawo jednostki do sądu.

Wskazują ponadto na to, że wykonanie tego orzeczenia stanowi obowiązek wszystkich władz Rzeczpospolitej Polskiej. W ich ocenie, wyrok ten powinien być wykonany niezwłocznie, z pełnym poszanowaniem praw obywateli, którzy pokładali zaufanie w polskim wymiarze sprawiedliwości. Niewykonanie wyroku, ich zdaniem, przyczyni się do pogłębiania chaosu prawnego i skutkować będzie nieuznawaniem orzeczeń polskich sądów przez sądy innych państw członkowskich UE.