Amnesty International, Human Rights Watch, Open Society European Policy Institute, FIDH i Reporters without Borders wraz z ponad 20 organizacjami pozarządowymi z Polski zaapelowały do Komisji Europejskiej o przejście do trzeciego etapu procedury kontroli praworządności, czyli uruchomienie mechanizmów przewidzianych w art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej.

W świetle art. 7 Rada UE, na wniosek np. Komisji Europejskiej, może stwierdzić większością czterech piątych głosów państw członkowskich istnienie ryzyka poważnego naruszenia przez państwo członkowskie jednej z fundamentalnych wartości UE, w tym zasady praworządności.

Art. 7 przewiduje również, że następnie na wniosek Komisji Europejskiej Rada Europejska jednomyślnie może stwierdzić istnienie „poważnego i stałego” naruszenia przez państwo członkowskie podstawowych wartości UE. Dopiero po tym kroku państwa członkowskie większością kwalifikowaną mogą zdecydować o zawieszeniu danego kraju w prawach członkowskich wynikających z traktatów regulujących funkcjonowanie UE.

Systemowe zagrożenie praworządności

W grudniu 2016 r. Komisja Europejska przyjęła drugie, uzupełniające zalecenia w ramach procedury kontroli praworządności względem Polski. Zdaniem Komisji Europejskiej w Polsce ciągle istnieje systemowe zagrożenie praworządności, które należy pilnie wyeliminować (więcej informacji o tej sprawie dostępnych jest tutaj).

Polska do końca lutego powinna przedstawić informacje o tym, jakie kroki poczyniła w kierunku wypełnienia zaleceń Komisji Europejskiej. Póki co żadne z tych zaleceń nie zostało zrealizowane.

Rekomendacje dotyczyły m.in. zaprzysiężenia trzech sędziów TK wybranych zgodnie z prawem w październiku 2015 r. czy zapewnienia, by nie doszło do mianowania nowego prezesa TK, zanim ustawy o TK z grudnia 2016 r. nie zostaną osądzone przez Trybunał.

Wsparcie dla społeczeństwa obywatelskiego

Zdaniem sygnatariuszy listu „zawnioskowanie przez Komisję Europejską o uruchomienie procedury z artykułu 7 Traktatu o Unii Europejskiej jest jedynym sposobem, by Polska odpowiedziała za naruszenie zobowiązań wynikających z Traktatu o Unii Europejskiej […]. Będzie to również wyraźnym sygnałem dla innych krajów członkowskich, że nie można podważać fundamentalnych wartości Unii Europejskiej bez stanowczej reakcji ze strony Unii”.

Organizacje, które podpisały list, wskazują również, że wystąpienie z wnioskiem o uruchomienie art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej będzie „wyraźnym sygnałem dla społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, że Komisja Europejska stoi po jego stronie w walce o demokratyczne społeczeństwo, w którym zasada praworządności, prawa człowieka oraz inne wartości gwarantowane w artykule 2 Traktatu o Unii Europejskiej są chronione”.

List organizacji do Komisji Europejskiej dostępny jest tutaj.