7 lipca 2022 r. litewskie Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich opublikowało raport dotyczący realizacji praw i wolności osób zatrzymanych w Centrum Rejestracji Cudzoziemców w Miednikach (FRC Miedniki). W FRC Miedniki przebywają niektórzy migranci o nieuregulowanym statusie i osoby ubiegające się o azyl, którzy przekroczyli granicę litewsko-białoruską w 2021 r. i zostali de facto zatrzymani.

Długotrwałe przetrzymywanie cudzoziemców jest równoznaczne z aresztem

W swoim raporcie Szef Biura Rzecznika Praw Obywatelskich zauważyła, że zgodnie z obowiązującymi w Republice Litewskiej międzynarodowymi standardami i aktami prawnymi, warunki zakwaterowania cudzoziemców w sektorach A, B, C i D FRC Miedniki, gdzie byli oni przetrzymywani przez długi czas bez prawa do swobodnego opuszczania terytorium FRC, stanowiły poniżające traktowanie. Ponadto charakter i stopień faktycznych ograniczeń nałożonych na cudzoziemców (np. zakwaterowanie w sektorach, które były zamknięte, surowe ograniczenia swobody przemieszczania się w FRC oraz zakres inwigilacji cudzoziemców), które trwają już od ponad 10 miesięcy, zakwalifikowano jako zatrzymanie.

„Niektóre osoby są przetrzymywane w kontenerach mieszkalnych w ośrodku FRC Miedniki od ponad 10 miesięcy, nie tylko bez możliwości opuszczenia terenu Centrum, ale także z bardzo ograniczonymi możliwościami wyjścia poza swój sektor mieszkaniowy. Funkcjonariusze FRC w Miednikach sami przyznają, że kiedy grająca piłka ląduje za ogrodzeniem otaczającym sektor, cudzoziemiec nie może iść po nią bez towarzystwa funkcjonariuszy – zauważyła Erika Leonaitė, szefowa Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.

Warunki zakwaterowania nie zapewniają godnego życia

Warunki życia w FRC Miedniki są z różnych powodów niezadowalające. Latem 2021 r., po tym jak ponad 4 tys. migrantów i osób ubiegających się o azyl w krótkim czasie przybyło na Litwę, rząd zdecydował o umieszczeniu wielu z nich w trzech ośrodkach rejestracji cudzoziemców (osiedlanie rodzin z dziećmi, małoletnich bez opieki i innych osób wymagających szczególnej troski w dwóch ośrodkach recepcyjnych dla uchodźców). Ponieważ w obiektach brakowało infrastruktury niezbędnej dla takiej ilości osób, na potrzeby tymczasowego zakwaterowania w dwóch FRC zainstalowano kontenery mieszkalne – ale według rzecznika, funkcjonariusze, z którymi przeprowadzono wywiady podczas wizyty w FRC Miedniki, przyznali, że zainstalowane kontenery mieszkalne nie nadają się do długoterminowego zakwaterowania.

Doprowadziło to do licznych ograniczeń i niedociągnięć: ze względu na ograniczone dostawy energii elektrycznej cudzoziemcom nie wolno posiadać urządzeń elektronicznych; w częściach wspólnych brakuje mebli, sprzętu i różnych przedmiotów; kontenery pełniące funkcję aneksów kuchennych nie mają kuchenek ani zlewów (bo nie ma możliwości zapewnienia odpowiedniego zaopatrzenia w prąd i wodę), a w jednym z sektorów mieszkaniowych brakuje toalet dla kobiet. W lepszych warunkach materialnych żyją tylko osoby z grup szczególnie wrażliwych, ponieważ są one zakwaterowane w dormitorium straży granicznej.

Trudności dla osób mieszkających i pracujących w FRC

Według Sejmowego Rzecznika Praw Obywatelskich „złe warunki życia z pewnością powodują stres i zły stan psychiczny osób żyjących przez długi czas w warunkach ograniczenia wolności i niepewności. Ponadto brak pracowników socjalnych i psychologów oznacza, że potrzeby osób przebywających w ośrodku nie są spełniane i jest to poważne wyzwanie dla funkcjonariuszy, którzy podkreślają swoje trudne warunki pracy.”

Innym ważnym problemem jest to, że prawo mieszkających tam cudzoziemców do składania wniosków, skarg i innych zastrzeżeń nie jest odpowiednio zagwarantowane. ”Ten punkt jest niezwykle ważny, ponieważ jest to jeden ze środków, które mają zapobiegać arbitralnym decyzjom, np. w tych sprawach, w których osoba składająca wniosek nigdy nie poznała przyczyn jego odrzucenia – podkreślił Rzecznik Praw Obywatelskich.

Sejmowy Rzecznik Praw Obywatelskich wraz z ekspertami z Departamentu Praw Człowieka Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w dniach 24 maja i 20 czerwca 2022 r. przeprowadzili wizyty monitorujące w sprawie zapobiegania torturom w FRC Miedniki.

Aktualizacja: FRC Miedniki został zamknięty 18 sierpnia 2022 r. Osoby przebywające w centrum zostały przeniesione do pozostałych dwóch FRC. Oficjalne zamknięcie FRC Miedniki przewidziane jest na jesień.