Organizacje praw człowieka wzywają unijnych prawodawców do odrzucenia art. 17 europejskiej ustawy o wolności mediów, który stanowiłby poważne zagrożenie dla wolności mediów i mógłby być nadużywany przez nieuczciwych graczy.
We wrześniu 2022 r. Komisja Europejska oficjalnie przyjęła projekt europejskiej ustawy o wolności mediów (EMFA). Celem rozporządzenia jest zapewnienie ochrony wolności i pluralizmu mediów w całej Unii Europejskiej.
Artykuł 17 projektu przewiduje wprowadzenie tzw. „przywileju medialnego”, który pozwoliłby dostawcom usług medialnych na autodeklarację i korzystanie z pewnych przywilejów. Oznaczałoby to między innymi, że jeśli bardzo duże platformy internetowe (VLOP), takie jak Facebook czy Twitter, zdecydują się usunąć treści zamieszczane przez media, będą musiały szczegółowo uzasadnić, dlaczego zostały one usunięte. Informacje te musiałyby zostać przekazane przed faktycznym usunięciem treści.
Mechanizm autodeklaracji jest wadliwy i może być łatwo nadużywany przez nieuczciwe podmioty medialne, które chcą szerzyć propagandę i dezinformację. W niektórych krajach UE, takich jak Węgry czy Polska, nawet media publiczne są przechwytywane przez rządzące partie polityczne i zamieniane w machinę propagandową. Media te mogłyby skorzystać z uprzywilejowanego traktowania. Jednocześnie takie same przywileje nie przysługiwałyby organizacjom społeczeństwa obywatelskiego lub innym podmiotom, których celem jest informowanie opinii publicznej.
Głównym problemem jest sposób selekcji treści, które pojawiają się na największych platformach internetowych. Żeby zadecydować o tym, jaki rodzaj treści jest bardziej widoczny platformy korzystają z algorytmów, które kierują się tym, co przyniesie więcej pieniędzy, np. poprzez wpływy z reklam. Serwisom medialnym grozi spadek widoczności, a tym samym ruchu, ponieważ to duże platformy mają decydujący głos w sprawie tego, co widzimy na naszych kanałach społecznościowych. Sposób, w jaki duże platformy zmieniły rynek mediów, jest głównym problemem, którego nie rozwiązuje art. 17. Wręcz przeciwnie, konieczne jest równe traktowanie różnych treści i dążenie do większej przejrzystości w sposobie selekcji i moderacji treści.
Właśnie dlatego grupa organizacji pozarządowych wzywa współprawodawców Unii Europejskiej do odrzucenia art. 17. Przeczytaj pełne oświadczenie.
OŚWIADCZENIE W SPRAWIE ART. 17 PROJEKTU EUROPEJSKIEGJ USTAWY O WOLNOŚCI MEDIÓW
Niżej podpisane organizacje społeczeństwa obywatelskiego są głęboko zaniepokojone artykułem 17 europejskiej ustawy o wolności mediów (EMFA), który przewiduje wprowadzenie tzw. „przywileju mediów”. Mając to na uwadze, zwracamy się do współprawodawców UE o całkowite odrzucenie art. 17 w jego obecnej formie.
Rozumiemy potrzebę zrównoważenia obecnej asymetrii władzy między dostawcami usług medialnych (MSP) a bardzo dużymi platformami internetowymi (VLOP). Ważne jest, aby zastanowić się, w jaki sposób algorytmiczne zasady zarządzania treścią zmieniają publiczną rolę mediów. Zdrowy przepływ informacji w sieciach społecznościowych jest warunkiem wstępnym dostępu do wiarygodnych informacji, a bardzo duże platformy internetowe są odpowiedzialne za swoje algorytmy, a także zasady dotyczące selekcji i moderacji treści. Ponadto modele biznesowe platform internetowych muszą uwzględniać interes publiczny w zakresie dziennikarstwa wysokiej jakości.
Artykuł 17 proponowanej ustawy o wolności mediów sugeruje wprowadzenie mechanizmu, w ramach którego identyfikacja dostawcy usług medialnych opiera się na oświadczeniu własnym (art. 17 ust. 1). System powiadomień ex ante zaproponowany samozwańczym mediom ustanawia de facto przyspieszone i nieprzejrzyste procedury dla niektórych uprzywilejowanych podmiotów, co będzie miało znaczny negatywny wpływ na prawo do wolności wypowiedzi i informacji, a nawet otworzy drzwi oszustom, którzy chcą zniekształcić demokratyczny dyskurs publiczny. Przepisy dotyczące usług cyfrowych wymagają już środków ograniczających ryzyko systemowe związane z działalnością bardzo dużych platform internetowych. W związku z tym przyspieszona procedura przewidziana w art. 17 podważa skuteczność prawodawstwa dotyczącego usług cyfrowych poprzez fragmentaryzację przepisów horyzontalnych i obciążenie ich nowymi procedurami.
Zasadniczo podmioty medialne nie powinny być traktowane w sposób szczególny, jeśli chodzi o moderowanie ich treści udostępnianych na bardzo dużych platformach internetowych. Ponadto w niektórych państwach członkowskich UE, takich jak Węgry czy Polska, nadawcy publiczni są kontrolowani przez rządzące partie polityczne i zamieniani w machinę propagandową. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 17 podmioty te mogłyby korzystać z uprzywilejowanego traktowania. Ponadto fakt, że art. 17 daje bardzo dużym platformom internetowym swobodę oceny rzetelności i wiarygodności zgłoszeń dostawców usług medialnych, dałby im jeszcze większe uprawnienia do wywierania wpływu na sferę publiczną.
Artykuł 17 poświęcony jest głównie moderowaniu treści. Dotyczy ograniczenia lub zawieszenia świadczenia usług przez bardzo duże platformy internetowe w zakresie treści dostarczanych przez dostawców usług medialnych. Jednak zoptymalizowany pod kątem zysków, oparty na algorytmach wybór treści i monopolizacja globalnych rynków reklamy cyfrowej przez bardzo duże platformy stanowią znacznie większe zagrożenie dla pluralizmu mediów i różnorodności treści. Dostawcy treści medialnych i ich wydawcy borykają się z trudnościami finansowymi z powodu spadku widoczności i ruchu ich treści. Są oni narażeni na algorytmiczną selekcję treści przez bardzo duże platformy, które dyktują warunki wyboru dla wszystkich treści online, w tym mediów redakcyjnych i treści informacyjnych. Środki zaproponowane w art. 17, przewidujące uprzywilejowane traktowanie treści medialnych, nie zapewnią odpowiedniej odpowiedzi na główny problem: bardzo duże platformy internetowe zmieniły strukturę i samą równowagę rynku mediów, a zatem mają bezpośredni wpływ na pluralistyczną sferę publiczną.
Wysiłki powinny zatem koncentrować się na egzekwowaniu ustawy o usługach cyfrowych (DSA), w szczególności na ograniczaniu zagrożeń systemowych związanych z wolnością wypowiedzi i informacji, dezinformacją, algorytmicznym wzmacnianiem i rozpowszechnianiem treści, oraz na odrzuceniu art. 17 w EMFA.
Styczeń 2023
• Access Now
• Article 19
• Association for Technology and Internet (ApTI)
• Civil Liberties Union for Europe (Liberties)
• Državljan D / Citizen D
• EU Disinfo Lab
• European Digital Rights (EDRi)
• Electronic Frontier Foundation
• Electronic Frontier Norway
• IT-Politisk Forening
• European Partnership for Democracy (EPD)
• Fundacja Panoptykon
• Vrijschrift
• Wikimedia Deutschland
Liberties’ Take To Make Media Freedom Stronger In The EU: EMFA Policy Brief
