Pod koniec 2017 r. państwo belgijskie zawarło porozumienie z sudańską dyktaturą w celu zidentyfikowania uchodźców podróżujących przez Wielką Brytanię. M.A., obywatel Sudanu, który został aresztowany i osadzony w zamkniętym ośrodku, został zidentyfikowany przez sudańską delegację, która następnie wydała zezwolenie na jego deportację. W trakcie całej sprawy państwo belgijskie podejmowało działania, które naruszały prawa podstawowe uchodźcy. Po pierwsze, nakazując deportację obywatela Sudanu bez dokonania oceny ryzyka tortur i nieludzkiego traktowania, z którymi mógł się spotkać w swoim kraju, po drugie, ignorując decyzję belgijskiego sądu zakazującą jego deportacji do Sudanu, a po trzecie, zmuszając mężczyznę do podpisania decyzji o “dobrowolnym” powrocie. W dniu 27 października 2020 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) potępił Belgię w związku z tymi poważnymi naruszeniami.
Belgijska Liga Praw Człowieka uczestniczyła w postępowaniu w pierwszej instancji w charakterze interwenienta
W odpowiedzi na współpracę Belgii z sudańskim reżimem dyktatorskim Belgijska Liga Praw Człowieka (LDH) wniosła skargę do Sądu Pierwszej Instancji w Liege, który zdecydował o zakazie deportacji do Sudanu. Niestety decyzja została uchylona w wyniku odwołania z powodu braku interesu LDH w działaniu w imieniu obywateli Sudanu. LDH interweniowała następnie przed ETPC w sprawie, którą zajmujemy się w tym artykule: M.A. przeciwko Belgii.
Historia M.A.
M.A., obywatel Sudanu, we wrześniu 2017 r. został aresztowany w Belgii i osadzony w zamkniętym ośrodku. Po tym jak mężczyzna został zidentyfikowany przez sudańską delegację, która wydała zezwolenie na deportację, mężczyzna złożył wniosek o zwolnienie do Izby Rady Sądu Pierwszej Instancji w Brukseli. Przed rozpatrzeniem jego wniosku ostrzeżono go, że następnego dnia wróci do Chartumu. W następstwie jednostronnego wniosku, Prezes Trybunału zakazał Belgii deportacji M.A. zanim właściwe sądy wydały swoje decyzje. Lot deportacyjny został wówczas odwołany, chociaż M.A. zabrano na lotnisko i przymusowo umieszczono w samolocie. Umundurowany funkcjonariusz zagroził mu kolejnymi próbami deportacji i zmusił do podpisania “dobrowolnej” decyzji o powrocie, dobrowolnej jedynie z nazwy.
Wielkie zwycięstwo w dziedzinie praw człowieka
Orzeczenie wydane przez ETPC to wielkie zwycięstwo: Trybunał jednogłośnie zdecydował, że M.A. został deportowany do Sudanu bez właściwej oceny ryzyka tortur oraz nieludzkiego i poniżającego traktowania, co stanowi naruszenie jego prawa do skutecznego środka prawnego. Trybunał stwierdził również, że deportacji nie można uznać za powrót “dobrowolny”.
„Trybunał orzekł, że luki proceduralne, za które odpowiedzialne były belgijskie władze, nie pozwoliły skarżącemu z Sudanu na kontynuowanie procedury ubiegania się o azyl, o który starał się w Belgii. Z powodu tych niedociągnięć władze Belgii nie dokonały również odpowiedniej oceny ryzyka, które mężczyzna mógłby ponieść po powrocie do Sudanu. Ponadto, deportując mężczyznę do Sudanu, pomimo zakazu wydanego przez Trybunał, belgijskie władze unieważniły środki odwoławcze, które zostały pomyślnie wszczęte przez skarżącego”.
LDH z zadowoleniem przyjęła to zwycięstwo, ale jest także głęboko zaniepokojona brakiem uwzględnienia przez rząd Belgii praw podstawowych i rozdziału władzy. LDH ma nadzieję, że orzeczenie to będzie mocnym przesłaniem dla nowego sekretarza stanu ds. azylu i migracji. Belgijska polityka migracyjna nie powinna skupiać się na deportacji ludzi za wszelką cenę. Prawo do ubiegania się o ochronę międzynarodową należy szanować zawsze i wszędzie.
