Parlament Republiki Litewskiej dyskutuje nad nowelizacją konstytucji i ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, tak aby umożliwić osobom fizycznym i prawnym obronę swoich praw konstytucyjnych przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Każdy mógłby wnieść skargę

Taka możliwość istnieje w wielu demokratycznych krajach. Dzięki zmianom obywatele mogliby domagać się kontroli zgodności z konstytucją aktów prawnych wydawanych przez parlament, prezydenta i rząd, gdy, zgodnie z konstytucją, akty te naruszają prawa osób fizycznych.

Taką możliwość mieliby wszyscy, którzy wykorzystali wszystkie inne środki prawne. Ponadto przyjęcie proponowanych zmian zwiększyłyby dostęp obywateli do Rzecznika Praw Obywatelskich oraz innych organów nadzoru parlamentarnego, takich jak Rzecznik Praw Dziecka i Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania.

Obecnie tylko parlament, jego członkowie, sądy i (w niektórych przypadkach) prezydent lub rząd mogą składać skargę do Trybunału Konstytucyjnego.

Aby upewnić się, że obywatele są w stanie w efektywny sposób złożyć skargę do Trybunału Konstytucyjnego, Instytut Monitorowania Praw Człowieka zaproponował wprowadzenie zmian do projektu nowelizacji ustawy, które określiłyby sposób wdrożenia tego prawa.

Prawnik nie powinien być niezbędny

Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy każda skarga skierowana do Trybunału Konstytucyjnego musiałaby zostać sporządzona przez prawnika, chyba że dana osoba posiada wyższe wykształcenie.

"Uważamy, że ten wymóg powinien zostać zniesiony, w przeciwnym razie skarga konstytucyjna byłyby środkiem prawnym dostępnym jedynie dla osób o wyższych dochodach. Ponadto taki wymóg nie istnieje w większość krajów, które pozwalają indywidualnie odwoływać się do Trybunału Konstytucyjnego, takich jak Niemcy, Słowenia, Słowacja, Łotwa, Chorwacja, Gruzja". – powiedziała Erika Leonaitė, koordynator prawny Instytutu Monitorowania Praw Człowieka.

Instytut Monitorowania Praw Człowieka zwrócił się również do prawodawców z prośbą o umożliwienie Trybunałowi Konstytucyjnemu przedłużenia ostatecznego terminu składania odwołania, jeśli został on przeoczony z ważnych powodów.

Ponadto w celu zapewnienia, że nie zostaną wdrożone decyzje naruszające prawa jednostek, zasugerowano zawieszenie decyzji do czasu zakończenia sprawy przez Trybunał Konstytucyjny.