Rumunia jest jedynym krajem na świecie, który poprosił ONZ o pięcioletnie przedłużenie terminu na wprowadzenie faktycznie niezależnego, Państwowego Mechanizmu Zapobiegania Torturom. Pomimo uzyskania przedłużenia, niżej podpisane osoby obawiają się, że będziemy mieć do czynienia z kolejnym przypadkiem niezrealizowanego celu. Jeśli rząd będzie działał na ostatnią chwilę i w sposób nietransparentny, to istnieje ryzyko że powołany do życia mechanizm będzie kontrolowany przez państwo. Takie rozwiązanie doprowadzi do eksponencjalnego wzrostu już teraz dużej liczby naruszeń praw człowieka w więzieniach i aresztach - a także liczby spraw zgłaszanych do ETPCz.

Według Komitetu przeciwko Torturom ONZ, Rumunia jest jedynym krajem na świecie, który dwukrotnie prosił o przedłużenie terminu na wprowadzenie niezależnego Państwowego Mechanizmu Zapobiegania Torturom (PMZT). Aktualny termin to sierpień 2014, pięć lat po tym, jak Rumunia ratyfikowała Protokół Opcjonalny do Konwencji przeciwko Torturom. Przez te pięć lat, rząd Rumunii stale odkładał w czasie prace nad ustawą, która skutecznie wprowadziłaby w życie zobowiązania poczynione w zakresie zwalczania tortur. Odmówił również wzięcia pod uwagę próśb ze strony społeczeństwa obywatelskiego i będzie tworzyć PMZT w ramach urzędu rzecznika praw obywatelskich.

Pod uwagę brane są dwie propozycje dotyczące uruchomienia Mechanizmu. Jedna z nich powstała jako efekt prac senatu, który w sposób poprawny wziął pod uwagę rady społeczeństwa obywatelskiego i w dużym stopniu włączył zainteresowane organizacje pozarządowe w prace. Projekt został przekazany do parlamentu we wrześniu 2013 r. Przewiduje on powołanie "Państwowej Rady ds. Zapobiegania i Zwalczania Tortur" (Plx.423/2013, L118/2014), będącej niezależnym mechanizmem, nad którym kontrolę sprawowałby parlament.

Jednak niecałe dwa miesiące przed terminem wymaganym przez ONZ, rząd Rumunii zdecydował się (podczas obrad 18 czerwca), że odłoży w czasie głosowanie nad przyjęciem opinii do projektu ustawy o Mechanizmie (Opinia 7, http://gov.ro/ro/guvernul/sedinte-guvern/18-06-informatie-de-presa-ref-acte-normative-incluse-pe-agenda-sedintei-de-guvern-din-18-iunie-2014).

W międzyczasie, rząd przygotowuje własną propozycję dotyczącą Mechanizmu. Proces ten nie jest jednak transparentny i na podstawie naszych dotychczasowych doświadczeń obawiamy się, że będzie przyjmowany w trybie nadzwyczajnym, co oznaczałoby pominięcie etapu konsultacji ze społeczeństwem obywatelskim.

Dlatego nalegamy na rząd Rumunii, by odstąpił w zakresie prac na przyjęciem ustawy o mechanizmie zapobiegania torturom odstąpił od działania w trybie nadzwyczajnym i nie odstępował od konsultacji ze społeczeństwem obywatelskim, w tym przedstawicielami niepełnosprawnych dzieci i dorosłych trzymanych pod kluczem w placówkach opiekuńczych i medycznych.

Od ponad dziesięciu lat, Rumunia bije rekordy jeśli chodzi o liczbę przypadków nieludzkiego i poniżającego traktowania w centrach pomocy społecznej, placówkach opieki medycznej oraz aresztach i więzieniach. CRJ i APADOR-CH odbywały w tych miejscach niezapowiedziane wizyty, oraz dokumentowały takie przypadki i informowały o nich odpowiednie służby. Sytuacja nie uległa jednak zmianie.

W kwietniu 2014 roku, podczas zorganizowanej przez CRJ debaty na temat Mechanizmu, Komisarz ds. Praw Człowieka, Nils Muižnieks, powiedział: "Chciałbym jeszcze raz podkreślić moje przekonanie, że Rumunia potrzebuje wprowadzenia Mechanizmu - musi się to stać z inicjatywy rządu, ale Mechanizm musi być ciałem od niego niezależnym. Tylko w ten sposób zapewnimy przestrzeganie zapisów Protokołu Opcjonalnego do Konwencji przeciwko Torturom i Konwencji Praw Osób Niepełnosprawnych".

Jeśli rząd Rumunii zdecyduje się na realizowanie zadań Mechanizmu Zapobiegania Torturom w ramach urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich, co stanowić będzie naruszenie międzynarodowych zobowiązań, to zwrócimy się do premiera Victora Viorela Ponty z następującymi prośbami:

• Upublicznienie rozporządzenia o trybie nadzwyczajnym wraz z uzasadnieniem jego zastosowania, z uwzględnieniem faktu, że odpowiedni projekt ustawy czeka na zaopiniowanie od września 2013;
• Przedstawienie kosztów zorganizowania Mechanizmu pod władzą Rzecznika Prawo Obywatelskich, wykres prezentujący zasadę jego działania i sposób, w jaki zapewniona będzie niezależność urzędu i odpowiednie kompetencje jego urzędników;
• Przedstawienie sposobu, w jaki Mechanizm pod władzą Rzecznika dokonywał będzie niezapowiedzianych wizyt prewencyjnych a także radził sobie z napływającymi skargami - biorąc pod uwagę powszechnie znany fakt, że urząd Rzecznika jest niechętny do podejmowania działań i przyjmowania proaktywnej, prewencyjnej postawy.

Uruchomienie Państwowego Mechanizmu Zapobiegania Torturom przez rząd Rumunii musi być efektem transparentnego procesu, który stworzy niezależny organ, zdolny do przeprowadzania niezapowiedzianych wizyt we wszystkich ośrodkach, gdzie przetrzymywane są dzieci, młodzież i dorośli, zdrowi i niepełnosprawni. Skutkiem jego funkcjonowania ma być przekonanie władz państwowych do pełnego przestrzegania zobowiązań Rumunii w zakresie praw człowieka.

Przez ostatnie kilka lat, liczba wyroków skazujących, które zapadły w związku ze złym traktowaniem osób przebywających w instytucjach zamkniętych w Rumunii, stale wzrasta. Niezależny mechanizm, przeprowadzający niezapowiedziane wizyty, mógłby przekonań władze Rumunii do stosowania się do międzynarodowych standardów, przyjętych przez ratyfikowanie traktatów o prawach człowieka.

Więcej informacji można uzyskać pod tymi adresami:

Georgiana Pascu, Manager Programu, Centrum Zasobów Prawnych (CRJ), tel. 0729 88 11 59,
e-mail: gpascu@crj.ro, http://www.crj.ro

Nicoleta Andreescu, Dyrektor Zarządzający, Stowarzyszenie na rzecz Obrony Praw Człowieka w Rumunii - Komitet Helsiński (APADOR-CH), tel 0733.078.721, E-mail: nandreescu@apador.org, http://www.apador.org/despre-apador-ch

Sygnatariusze:

CRJ

APADOR-CH

The Foundation for the Development of Civil Society (Fundaţia pentru Dezvoltarea Societăţii Civile)

The Estuar Foundation (Fundaţia Estuar)

Pro ACT Suport Association

Euroregional Center for Public Initiative (ECPI)

ACCEPT

The Institute for Public Policies

Ceva de Spus (Something to Tell)

The Center for Media Ivestigations (Centrul de Investigaţii Media)

Motivation România

Autism România

Prison Fellowship Romania

The National Organization of Disabled People from Romania (Organizaţia Naţională a Persoanelor cu Handicap din România)

Dizabnet – The network of service providers for people with disabilities

European Center for the Rights of Children with Disabilities

"One Voice for Disability" Coalition

”Napsugár az esőben” Association

Aripi (Wings)

The Humanitarian Association Carmen

The Association for the support of physically disabled children Romania, Argeș

Don Orione Association

Alba Iulia Orthodox Philanthropy Association

Alba Iulia Orthodox Philanthropy Association - Sf Meletie Center

The Association for People with Physical Disabilities Miercurea Ciuc

Hans Spalinger Simeria Association

The Association for Equal opportunities ”Condorul” Galați

The National Association of Sign Language Interpreters

The Association of the Blind Romania - Brasov

The Association of the Blind from Romania - Constanta-Tulcea

The Association for People with Disabilities "Sporting Club" Galati

The Association for People with Disabilities from Oltenia

Phoenix Carita Association and Phoenix Carita Bicaz Foundation

Phoenix Speranta Mediaş Association

Prader Willi România Association

RESTART Association

The Romanian Association for People with Mental Disabilities ARPEHAM" Mediaş

Szentkirályi Stephanie Egyesület Association

The Foundation for Youth Bistrița

Vincero Association

Associatione Universitaria per la Cooperzione Internationale (AUCI)

Speranța, the Foundation for Local Development

PARRO Romania Federation

Inginerii Speran'ei Foundation

The Christian Foundation Diakonia

Estuar Cluj Foundation

Împreună Foundation

Orban Odorheiu Secuiesc Foundation

Pentru Voi Timişoara Foundation

Ruhama Oradea Foundation

Sf. Dimitrie Foundation

Speranței Hospice Huse

Caritas Alba Iulia

CaritasOradea

Caritas Zalau

Caritas Bistrița

The Organization for Children and Adults with Special Needs "Trebuie" - Fetesti

The Swedish Organization for Individual Humanitarian Help

Romanian Society Speranta Timişoara

ASCOTID

Benone

ELI

HIFA România - Help for all

The Association of People with Physical Disabilities from the Mures County

The Association for a Successful Life

Rază de Soare (Ray of Light)

Alături de Voi (Close to You) Foundation

Alpha Transilvana Foundation

The Christian Foundation RHEMA

Mâini Dibace Foundation

Rheum Care Foundation