Ludzie, którzy trzymają w dłoniach władzę - jak politycy czy wielcy biznesmeni - często nękają społecznych strażników prawdy poprzez prawne nadużycia, aby uniknąć nadzoru i odpowiedzialności. W ostatnim roku Liberties poświęciło wiele uwagi i wysiłku, aby upewnić się, że UE podejmie działania, aby ochronić przed tymi znieważającymi procesami sądowymi, znanymi jako SLAPP, atakowanych dziennikarzy, obrońców praw i wszystkich tych, którzy wypowiadają się w interesie publicznym. Spójrz, co udało nam się już osiągnąć i w jaki sposób możesz okazać swoje wsparcie.

Chodzi o nasze demokracje

Rok temu Liberties dołączyła do grupy organizacji pozarządowych działających na terenie całej UE, aby nakłonić ustawodawców do podjęcia konkretnych działań w celu powstrzymania SLAPP - procederu strategicznych pozwów sądowych, którego używają wpływowi ludzie, aby uciszyć krytyczne głosy. Wiele już udało się osiągnąć, ale walka trwa.

SLAPP to broń w rękach tych, którzy chcą odebrać nam prawo wypowiedzi i decyzji w sprawach, które zmieniają nasze życie i kształtują społeczeństwo, w którym żyjemy. To potężna forma cenzury ograniczająca przestrzeń dla swobodnej debaty publicznej.

"SLAPP" to strategiczny pozew przeciwko udziałowi publicznemu. Jego celem nie jest wygranie sprawy w sądzie, ale rozpoczęcie kosztownego postępowania sądowego, które będzie ciągnąć się latami i pozbawi zasobów, zniszczy reputację i życie osobiste dziennikarzy i aktywistów, którzy padają ich celem. Potężne firmy, politycy i osoby publiczne wykorzystują swoje pieniądze i władzę, aby postawić przed sądem dziennikarzy, aktywistów i obrońców praw ujawniających szkodliwe praktyki. Z góry wiedzą, że nie wygrają w sądzie w tych sprawach - robią to jedynie po to, by latami przeciągać kosztowne postępowania sądowe. W ten sposób chcą uciszyć głosy krytyki i odstraszyć innych, którzy chcieliby podjąć próbę dochodzenia i ujawnienia postępków, które mają na swoim koncie.

Istnieje coraz więcej dowodów na to, że SLAPP są coraz częściej wykorzystywane w UE i w całej Europie do zastraszania dziennikarzy, działaczy na rzecz ochrony środowiska, obrońców praw człowieka, organizacji pozarządowych, informatorów i naukowców. Informacje zebrane przez Liberties i organizacje członkowskie, przedstawione w niedawno opublikowanym raporcie, ukazują przypadki SLAPP wymierzone w dziennikarzy i grupy broniące praw na Węgrzech, w Polsce i Słowenii jako jeden z mechanizmów szeroko zorganizowanych ataków na media i społeczeństwo obywatelskie. Wykorzystywanie SLAPP jest coraz częstszym procederem również w wielu innych krajach, w tym w Bułgarii, Chorwacji, Irlandii, Włoszech, Słowacji, Słowenii i Hiszpanii. Komisja Europejska dostrzegła problem w swoim pierwszym audycie praworządności w zeszłym roku i oczekuje się, że nada mu jeszcze większe znaczenie w nadchodzącym raporcie.

Działacze społeczni, tacy jak dziennikarze, aktywiści i obrońcy praw, pomagają prawidłowo funkcjonować demokracji i chronią praworządności. Poprzez swoją pracę ujawniają nadużycia i korupcję, umożliwiają obywatelom kształtowanie świadomych opinii i wpływają na decyzje podejmowane przez rządzących. To dlatego antydemokratyczne rządy za nimi nie przepadają, a z kolei my w Liberties wzmagamy wysiłki na rzecz ich ochrony. Poprzez SLAPP dzierżący władzę nadużywają naszych praw i naszych sądów w celu uniknięcia odpowiedzialności za swoje czyny i uciszenia organizacji strażniczych, na których polegają obywatele. To ostatecznie skutkuje odcięciem samych obywateli od dostępu do ich demokracji.

Wzywamy UE, aby stanęła na wysokości zadania

Podczas gdy SLAPP zagrażają naszym demokracjom w całej UE, żaden kraj UE nie ma wystarczających przepisów i zasad, które powstrzymałyby te nadużycia. Biorąc pod uwagę skalę i charakter problemu, to UE znajduje się w kluczowej pozycji, aby wypełnić tę lukę.

SLAPPs nie tylko są sprzeczne ze wspólnymi wartościami demokracji, praworządności i poszanowania praw człowieka, na których opiera się UE. Mają również wyraźny wpływ na rynek wewnętrzny UE, skoro mają na celu uciszenie osób ujawniających niezgodne z prawem praktyki i korupcję, nadużywają interpretacji przepisów UE w dziedzinach takich jak prawa autorskie lub ochrona danych oraz utrudniają pracę dziennikarzom, mediom i organizacjom obywatelskim swobodne wykonywanie swojej pracy na terenie UE. Ponadto mają wyraźny wpływ na unijny wymiar sprawiedliwości, którego podstawą jest uzgodnienie krajowych systemów wymiaru sprawiedliwości, które SLAPP narażają na nadużycia, przeciążenia i forum shopping. Działania UE mające na celu przeciwdziałanie SLAPP, w tym unijna dyrektywa anty-SLAPP zapewniająca silny i jednolity system przepisów zapewniający ochronę przed SLAPP we wszystkich krajach UE, zmieniłoby całkowicie sytuację i posłużyłoby jako wzór dla reszty Europy i całego świata.

Dlatego, gdy Komisja Europejska przedstawiała swój plan działania na rzecz demokracji w UE, Liberties zaangażowało się w ramach szerokiej koalicji ponad 60 organizacji pozarządowych w kierowanie opracowaniem i publikacją modelu unijnej dyrektywy anty-SLAPP, która zainspirowałaby i zachęciła unijnych decydentów politycznych do przedstawienia zasad ochrony organizacji strażniczych przed tymi zamachami na wolność słowa poprzez nadużycia prawne.

To był dopiero początek wyboistej drogi.

Po tym, jak Komisja Europejska ostatecznie poddała się naszym wezwaniom i ogłosiła swój zamiar zaprezentowania inicjatywy anty-SLAPP pod koniec tego roku, Liberties i inne kluczowe partnerskie organizacje pozarządowe zaangażowały się we współpracę z grupą ekspertów powołanych przez Komisję do informowania o jej pracach. Liberties i jej partnerzy doradzali również Parlamentowi Europejskiemu, aby podjęto silną uchwałę odzwierciedlającą zaangażowanie Parlamentu we wspieranie skutecznych środków UE przeciwko SLAPP i współpracowali w tej sprawie z wieloma rządami UE.

Tymczasem nieformalna koalicja organizacji pozarządowych, do której dołączyło Liberties, przekształciła się w CASE – Koalicję Przeciwdziałania SLAPP w Europie (z ang. Coalition Against SLAPPs in Europe). CASE niedawno wypuściło specjalną stronę internetową, która zawiera materiały badawcze ujawniające przypadki SLAPP w całej Europie, zawiera informacje i zasoby przydatne dla ofiar SLAPP oraz ilustruje wysiłki na rzecz propagowania kompleksowych środków ochronnych i reform. Można tam między innymi zajrzeć i sprawdzić nasze propozycje modelowej unijnej dyrektywy anty-SLAPP i zalecenia Rady Europy lub skusić się na coś bardziej rozrywkowego, jak nasz pierwszy europejski konkurs SLAPP.

Niech UE stanie się orędownikiem demokracji. Działaj!

Dzięki naszym wysiłkom sprawa poszła o szereg kroków naprzód i zmusiła decydentów UE do uznania skali i wpływu SLAPP w UE i podjęcia działań w celu przeciwdziałania i powstrzymania tego zjawiska.

Ponieważ debata na temat potrzeby lepszej ochrony wolności słowa w UE nabiera rozpędu, najwyższy czas, aby wykorzystać dotychczasowe postępy i upewnić się, że na szczeblu UE jak najszybciej zostaną podjęte konkretne środki w celu przeciwdziałania SLAPP. Potrzebujemy twojej pomocy.

Niech UE będzie orędownikiem demokracji. Podpisz tę petycję, aby wesprzeć nasz apel do wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej Vera Jourovej i komisarza ds. sprawiedliwości Didiera Reyndersa o ustanowienie europejskiej dyrektywy anty-SLAPP i powstrzymanie SLAPP już teraz.